Seyyid Mehmed Efendi (Hakim) Yaşamı, Edebi Kişiliği ve Divanı Üzerinde Bir Araştırma (İnceleme-Metin)

Abstract

18. yüzyıl dîvân şairlerinden Hâkim Seyyid Mehmed Efendi'nin düzyazı ya da şiir biçiminde yazılmış 19 adet yapıtını saptadık. Arapça ve Farsça bilen Hâkim, bu yapıtlarını genellikle edebiyat, din ve tarih konularında kaleme almıştır. Hâkim, şair ve yazarlığının yanında uzun yıllar Osmanlı Sarayı'nda çeşitli görevlerde bulunmuş ve vak'anüvislik yapmıştır.Hâkim Dîvânı'nı seçtiğimiz bu çalışmada dîvânın iki yazma nüshasını saptadık. Bu iki nüshanın karşılaştırmasını yaparak, Dîvân'ı transkripsiyon işaretleriyle günümüz harflerine çevirdik. Elde ettiğimiz metni şekil ve içerik bakımından inceledik.Bu çalışmamızın amacı; 18. yüzyıl dîvân şairlerinden Hâkim'in yaşamı ve dîvânı üzerinden şairin dünya ve yaşam görüşünü anlamak, ayrıca Hâkim ve Dîvân'ının Türk Edebiyatı'ndaki yerini kavramaya çalışmaktır.Çalışmamız Hâkim'in yaşadığı dönemin siyasî ve edebî özelliklerinin kısaca anlatıldığı giriş ile başlar ve üç bölümden oluşur. Birinci bölümde Hâkim'in yaşamı, yapıtları ve edebî kişiliği üzerinde durulur. İkinci bölümde Dîvân'ın şekil ve içerik özellikleri çeşitli yönleriyle ele alınır. Üçüncü bölümde ise Dîvân metnine yer verilir.Dîvân edebiyatı şiir geleneğine bağlı kalan Hâkim, zaman zaman yenilik arayışlarına girerek bunları şiirlerine yansıtmıştır. Kimi zaman da ?Sebk-i Hindî?nin özelliklerini taşıyan beyitler kaleme almıştır.Anahtar Sözcükler: 18. Yüzyıl, Dîvân Edebiyatı, Hâkim, Dîvân, Yazma Nüsha.We have discovered 19 works written in poetry or in prose belonging to Seyyid Mehmed Efendi, one of the remarkable 18th century poets of divan literature. Having a good command of Arabic and Persian languages, Hakim mainly wrote works of literature, religion and history. In addition to his works of poetry and prose Hakim carried out several duties in the Ottoman Palace, including historian.In our research on Hakim's Divan came across two manuscripts of his Divan. Comparing these two manuscripts with each other we have translated his Divan into modern alphabet. We studied the final text in terms of form and content.Our main purpose in carrying out this research is to understand the poet's view of life and view of the world through his life story and his works. We also wanted to find out the place and importance of Hakim's Divan in Turkish literature.Our work of research consists of three sections and has an introduction which tells about the political and literary conditions of the period in which Hakim lived. In the first part we studied Hakim's life, works and literary characteristics. In the second part we studied his divan in terms of form and content in many aspects. In the third part we included the text of his Divan.Strictly following the rules and tradition of divan poetry Hakim looked for some novelties from time to time and reflected them onto his poems and sometimes he wrote some couplets carrying the specifications of the poetic style called ?Sebk-i Hindi?.Key Words: 18th Century, Classical Turkish Literature, Hakim, Divan, Manuscript.