Çok Boyutlu Ölçekleme Yöntemlerinin İncelenmesi ve Bir Uygulama

Abstract

iÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME YÖNTEMLERİNİN İNCELENMESİ VEBİR UYGULAMAÖZETNesneler yada birimler arasındaki ilişkileri dikkate alarak, bunlarınsınıflandırılması veya daha küçük boyutlu uzayda görsel olarak incelenmesiaraştırmacıların daima ilgi duyduğu bir konudur. Söz konusu olan ilişkiler, nesnelerinbirbirine benzerliği yada farklılığı veya birimlerin birbirine olan uzaklığı yada yakınlığıolarak ifade edilir.Nesnelerin veya birimlerin gruplandırılmasında kümeleme analizi, ayırma(diskriminant) analizi gibi istatistiksel analiz teknikleri kullanılmaktadır. Buna karşılık;daha küçük boyutlu uzayda gösteriminde ise temel bileşenler analizi, faktör analizi, gibiistatistiksel analiz tekniklerinin yanı sıra grafik yöntemleri olarak bilinen çok boyutluölçekleme analizi, biplot grafik yöntemi gibi yöntemler kullanılmaktadır.Çok boyutlu ölçekleme (Ç.B.Ö.) analizi ile ilgili hazırlanan bu çalışma beş anabaşlık altında toplanmıştır. İlk olarak; giriş bölümünde konunun tanıtımı yapıldı. İkinciolarak; konunun literatürdeki yeri anlatılarak bugüne kadar ki gelişiminden bahsedilmişve bu analiz yönteminin hangi veri türlerinde, nasıl uygulanıldığından bahsedildi.Üçüncü olarak; Materyal ve Metot bölümünde Çok boyutlu ölçekleme analizinin genelyapısı, özellikleri ve teknikleri anlatıldı. Ayrıca; Ç.B.Ö. analizinin kullanıldığıçalışmalardan bahsedilerek, günümüzdeki çeşitli alanlarda ortaya çıkan problemleriçözmedeki önemi vurgulandı. Dördüncü olarak, Türkiye'deki illerin sosyo-ekonomikyapısıyla ilgili olduğu düşünülen göstergeler dikkate alınarak, illerin birbirlerine görekonumlarının incelenmesi ve aralarında var olabilecek benzerliklerin yada farklılıklarınortaya konulması amaçlandı. Sonuç ve Öneriler bölümünde ise, elde edilen sonuçlarıngenel bir değerlendirilmesi yapıldı.ANAHTAR SÖZCÜKLER: Çok Boyutlu Ölçekleme Analizi, Kümeleme Analizi,Benzerlik, Benzemezlik, Öklit Uzayı, Konfigürasyon Uzaklığı, Sosyo-EkonomikGösterge.iiINVESTIGATING OF MULTIDIMENSIONAL ANALYSIS METHODS ANDAN APPLICATIONABSTRACTResearchers always pay attention grouping, classify or reducing dimension ofobjects or units account relationships among them. Relationships of interst the objectsdescribe similarity or dissimilatry between the objects or distance between the units.In grouping the objects and units statistical techniques as Discriminant analysis andClustring analysis are used. However, in less dimensional space. MultidemensionalScaling (MDS) and Biplot graphing analysis known as Graphing methods are used aswell as Principal Component analysis and Factor analysis.This study that is about Multidemensional scaling consist of five main parts.Firstly, introduction section contain the basic materyal and descriptions.Secondly, literative regarding the subject were given. Also how to apply thismethod was shown.Thirdly, in Material and Method section general structure, properties and tecniquesof Multidemensional scaling presented. Also mentioning studies that were useMultidemensional scaling, emphasis that. MDS plays on important role in solving manydiffuculties in different areas. In application, our goal was to examine locations of citiesin Turkey and to give possible similarties and dissimilarties among them usingindicators that belong to cities of interest.In the last section, Result and Conclusions of this study we given.KEY WORDS: Multidimensional Scaling Analysis, Classify Analysis, Similarty,Dissimilarty, Euclidian Space, Configuration Distance, Social-Economic Indicator.