Yerli Kazlarda Döl Verimini Artırmaya Yönelik Aydınlatma ve Kuluçka Uygulamaları

Abstract

Bu çalışma yerli kazlarda ek aydınlatma yaparak döl verimini artırmayı ve kuluçkada uygulamasında yapılan uygulamaların kuluçka verimine etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışma Yozgat ilinde Yozgat Bozok Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama çiftliğinde 1 Kasım 2019 ve 1 Haziran 2020 tarihleri arasında yürütülmüştür (39° 38' 41.9208' 34° 30' 13.3878'). Aydınlatma uygulaması için denemede bu işletme bulunan 236 adet iki yaşlı damızlık sürüden rastgele seçilen 45 adet dişi, 15 adet erkek yerli kazlar kullanılarak kümeste hem doğal aydınlatma hem de yapay aydınlatma uygulaması yapılmıştır. 1. grup 20 saatlik, 2. grup 14 saatlik, 3. grup doğal yumurtlama sezonu tarihleri göz önüne alınarak doğal aydınlatma sürelerine uyumlu saatler süresince (ocak- haziran ayları arası yozgat ili doğal aydınlık sürelerinin haftalık ortalamaları), 4. grup ise kontrol grubu olarak belirlenerek deneme boyunca yozgat ili doğal aydınlatmaya (kasım- haziran ayları) maruz bırakılmıştır. Yumurta verimi bakımından gruplar arasında istatistiksel fark belirlenmemiştir (p<0,001). Tüm gruplarda kaz başına yumurta verimleri 13.67 adet ile 14.87 adet arasında değişmiştir. Yumurta verimlerinin aksine döllülük oranı ile kuluçka randımanı gruplar arasında istatistiksel olarak farklı bulunmuştur. En yüksek döllülük oranı değişen aydınlatma grubu olarak adlandırılan 3. grupta %95.37 olarak elde edilmiştir (p<0,001). Doğal aydınlatma grubunda döllülük %90 olarak gerçekleşirken, 14 ve 20 saatlik aydınlatma gruplarında sırası ile %50.66 ve %45.46 döllülük belirlenmiştir. Kuluçka randımanları da istatiksel olarak farklı bulunmuştur. Döllülük oranında olduğu gibi en yüksek kuluçka randımanı %79.83 ile değişen aydınlatma grubunda %77.49 ile kontrol grubundan elde edilmiştir. Üreme sezonu sonunda 1. grup, 2. grup, 3. grup ve 4. gruptan sırası ile kaz başına 5.68, 6.53, 8.74 ve 11.74 adet palaz elde edilmiştir (p<0,001). Kuluçka uygulamalarında ise bu işletme bulunan 132 adet dişi ve 46 adet erkek iki yaşlı kaz sürüsünden 9 ve 17 Mart 2020 tarihleri arasında elde edilen 246 adet yumurta ile farklı soğutma yöntemleri uygulaması; aynı sürüden 18-28 Mart 2020 tarihleri arasında elde edilen 273 adet yumurta ile farklı soğutma suyu sıcaklıkları uygulamaları yapılmıştır. Birinci çalışmada, soğutma kabuk sıcaklığına ve belirli bir süreye göre yapılmıştır. Süreye göre soğutma yapılan grupta çıkış gücü %89.58 olarak belirlenirken, kabuk sıcaklığı 24C°'ye düşene kadar yapılan soğutmada ise %84.85 olmuştur. Ancak çıkım aralığı süreye göre soğutmada 60 saat, dereceye göre soğutmada ise 48 saat olarak gerçekleşmiştir. İkinci çalışmada soğutma suyu farklı sıcaklıklarda uygulanmıştır. +4C° ve +21C° soğutma suyu kullanılan kuluçkalarda çıkış gücü arasında fark bulunmazken +4C° soğutma suyunda çıkış penceresi 48 saat; +21C° soğutma suyunda ise 54 saat olarak gerçekleşmiştir. Ek aydınlatma uygulaması, kazlarda yumurta verimini artırabilmektedir, ancak belirli özellikleri daha kesin olarak belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Aydınlatma uygulamalarının etkilerini geliştirmek ve yumurta verimini artırmak için doğal aydınlatma süreleri ile uyumlu aydınlatma programlarının üreme mevsimi dışında uygulanması bakımından geliştirilmesine ihtiyaç vardır. İlk uygulamada kabuk sıcaklığına göre yapılan bekleme, ikinci uygulamada ise +4°C suyun kullanılması çıkış penceresi olarak adlandırılan ilk çıkan ve son çıkan palaz arasındaki sürenin kısalmasına neden olmuştur. Bu durumun palaz kalitesini iyileştirmesi beklenmelidir.This study was carried out to increase the fertility of domestic geese by making additional lighting and to determine the effect of the applications made in the hatching application on the hatchability. The study was carried out at Yozgat Bozok University Agricultural Research and Application farm in Yozgat province between 1 November 2019 and 1 June 2020 (39° 38' 41.9208' 34° 30' 13.3878'). For the lighting application, both natural lighting and artificial lighting were applied in the henhouse by using 45 female and 15 male domestic geese randomly selected from 236 two-year-old breeding herds in this enterprise. Group 1 was 20 hours, and Group 2 was 14 hours; Group 3 was used as the control group during the hours compatible with the natural lighting times (weekly averages of natural light periods in the province of Yozgat between January and June), considering the natural spawning season dates. During the experiment, yozgat province was exposed to natural lighting (November-June). There was no statistical difference between the groups in terms of egg production (p<0,001). Egg yields per goose varied between 13.67 and 14.87 eggs in all groups. Contrary to egg yields, fertility rate, and hatchability were statistically different between the groups. The highest fertility rate was obtained in the 3rd group, which is called the changing lighting group, at 95.37% (p<0,001). While fertility was 90% in the natural lighting group, 50.66% and 45.46% fertility were determined in the 14 and 20-hour lighting groups, respectively. Incubation efficiencies were also found to be statistically different. As with the fertility rate, the highest yields were determined as 79.83% in the changing lighting group and then 77.49% in the control group. At the end of the breeding season, 5.68, 6.53, 8.74, and 11.74 queens per goose were obtained from the groups, respectively (p<0,001). In incubation practices, different cooling methods were applied with 246 eggs obtained from 132 female and 46 male two-year-old goose flocks in this establishment between 9 and 17 March 2020; Different cooling water temperatures were applied with 273 eggs obtained from the same flock between 18-28 March 2020. In the first study, cooling was done according to the shell temperature and a specific time. In contrast, the output power was determined as 89.58% in the group, which was cooled according to time. It was 84.85% in the cooling until the shell temperature dropped to 24°C. However, the exit window was 60 hours in cooling by time and 48 hours by degree. In the second study, cooling water was applied at different temperatures. While there is no difference between the output power in the incubators using +4C° and +21C° cooling water, the exit window is 48 hours in +4C° cooling water; It was 54 hours at +21C° cooling water. Additional lighting applications can increase egg production in geese, but more research is needed to determine certain traits precisely. In order to improve the effects of lighting applications and increase egg production, there is a need to develop lighting programs compatible with natural lighting periods outside the breeding season. Waiting according to the shell temperature in the first application and using +4°C water in the second application caused a shortening of the time between the first emerging and the last blade emerging, called the exit window. This situation should be expected to improve the quality of the blade.