TPİKE-Ç: Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği Çocuk Formunun Türkçe Uyarlaması ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Temel Psikolojik İhtiyaçlar Kuramı çerçevesinde özerklik, ilişkisellik ve yeterlik ihtiyaçlarının doyumunu ve engellenmesini inceleyen ‘Temel Psikolojik İhtiyaçların Karşılanması ve Engellenmesi Ölçeği Çocuk Formu’nun (van der Kaap-Deeder ve ark., 2015) Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Çalışmanın örneklemini 5., 6. ve 7. sınıfa devam eden 357 öğrenci (206 kız, 150 erkek) oluşturmuştur (Ort. = 11.59; S = 1.13). Katılımcılar Temel Psikolojik İhtiyaçların Karşılanması ve Engellenmesi Ölçeği-Çocuk Formu, Depresif Belirtiler Ölçeği ve Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği’ni cevaplandırmışlardır. Bu doğrultuda ölçeğin geçerlik ve güvenirlik analizleri gerçekleştirilerek psikometrik özellikleri incelenmiştir. Verilerin analiz edilmesinde doğrulayıcı faktör analizi, Pearson korelasyon katsayıları analizi, MANOVA ve iç tutarlılık testleri kullanılmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi ve iç tutarlılık analizleri sonucunda 19. Maddenin faktör yükünün düşük olması sebebiyle ölçekten çıkarılmasına karar verilmiştir. Elde edilen son modelde gözlemlenen uyum iyiliği değerlerinin kabul edilebilir seviyede olduğu görülmüştür. Ölçüt geçerliği bulguları, alanyazın ile tutarlı sonuçlar sergilemiş ve engellenme boyutlarının benlik saygısı ile negatif, depresif semptomlar ile pozitif korelasyon gösterdiğine işaret etmiştir. Benzer şekilde ölçekte ihtiyaçların doyumu alt boyutlarının da benlik saygısı ile pozitif, depresif semptomlar ile negatif korelasyon gösterdiği görülmüştür. Bulgular sonucunda uyarlanan ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğuna karar verilmiş ve Türkiye’de çocuk örneklemi için önemli bir ölçüm aracı alana kazandırılmıştır.