Resimli Çocuk Kitaplarında Toplumsal Cinsiyet Rolleri: Okuyan Balık Elektronik Kütüphanesi Örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından ilkokul öğrencileri için hazırlanmış olan Okuyan Balık Elektronik Kütüphanesi’nde yer alan resimli çocuk kitaplarının dilsel ve dil dışı öğelerini toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelemektir. Kolay ve ücretsiz erişim sağlanabilen bu elektronik kütüphane; kitapların seslendirilmesi sayesinde küçük yaş grupları ve görme engelli çocukları da kapsayan geniş bir kitlenin bu kitaplardan faydalanabilmesine imkân vermektedir. Araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler doküman incelemesi yolu ile toplanmıştır. Verilerin toplanmasında araştırmacılar tarafından hazırlanan “Toplumsal Cinsiyete Yönelik Kitap İnceleme Formu” kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz ile çözümlenmiş; ilgili literatür çerçevesinde temalar kitaplardaki tüm karakterlerin cinsiyetleri, kıyafet ve kişisel eşyalarının renkleri, meslekleri, eylemleri, oyuncakları ve bulundukları mekânlar olarak belirlenmiştir. Araştırmada karakter cinsiyetlerindeki dağılım ve mekânların kullanımı açısından kadınlar lehine değişim gözlense de diğer temalar açısından geleneksel cinsiyet rollerinin devam ettiği sonuçlarına ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları literatürdeki diğer çalışmaların ışığında tartışılmış ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin resimli çocuk kitaplarında sağlanabilmesi adına birtakım önerilerde bulunulmuştur