Sosyal Sorumluluk Bağlamında Karz-ı Hasen

Abstract

Borç ilişkisi her toplumda geçmişten günümüze var olan bir uygulamadır. Verilen borçtan beklenen kâr ya da menfaat sebebiyle faiz kavramı ortaya çıkmıştır. Faiz haksız kazanç türlerinden biridir ve İslam'da yasaklanmıştır. Faizli borç yerine karz-ı hasen tavsiye edilmiştir. Karz-ı hasen güzel borç demektir ve İslam hukukunda standart olarak alınan borcun misli ile iade edilmesini ifade etmektedir. Karz-ı hasenin hedefi Allah rızası için borç talep eden kişinin ihtiyacının faizsiz şekilde giderilmesidir. Karz-ı hasen borç verene bir kâr sağlamadığı için İslami finans kurumlarında faizsiz borç verme uygulamalarına sık rastlanmamaktadır. Türkiye'de faizsiz borç ilişkileri genellikle güvene dayalı ve gayriresmî şekilde kurulmaktadır. Resmî olan karz-ı hasen yapıları ise daha çok sivil toplum kuruluşları, vakıflar ve özel şirketlerde sadece bu yapıya üye olanlarla yürütülmektedir. Dünyada ise bazı ülkelerde karz-ı hasen yapılarının kurumsallaştığı görülmektedir. Çalışmanın amacı, bazı karz-ı hasen örneklerinin işleyişlerini inceleyerek, Türkiye'de karz-ı hasenin diğer ülkelerde olduğu gibi kurumsallaşmasının mümkün olup olmadığını araştırmaktır. Bu amaçla dünyadan dört resmî, Türkiye'den dört gayriresmî ve dört resmî örnek seçilmiştir. Gayriresmî örnekler, katılımcıları ile yapılan görüşmelerden elde edilen bilgilerle incelenmiştir. Diğer örnekler resmî internet sitelerinden ve uygulamaların yönetim kurulu başkanları ile yapılan mülakatlardan elde edilen bilgilerle ortaya koyulmuştur. Karz-ı hasen fonları, kuruluş tarihi, üye sayısı, fon kullandırma şartları, fonun sürdürülebilir olması için alınan önlemler gibi değerlendirmelere tabi tutulmuştur. Son olarak Türkiye'de karz-ı hasenin kurumsallaşması için önerilen bazı modellere yer verilmiştir. Anahtar Sözcükler: sosyal yardımlaşma, borç ilişkisi, karz-ı hasen, faiz, kurumsallaşmaDebt relationship is an application that exists in every society from past to present. Due to the expected profit or benefit from the loan given, the concept of interest emerged. Interest is one of the types of unfair earnings and is prohibited in Islam. Qard al-hasan is recommended instead of interest debt. Qard al-hasan means good debt and refers to the return of the debt received as a standard in Islamic law with peer. Qard al-hasan's aim is to meet the interest of the person demanding debt for Allah's sake without interest. Interest-free lending practices are not common in Islamic financial institutions, as qard al-hasan does not make a profit to the lender. In Turkey, interest-free loan relationships based on trust and are usually installed in informal ways. The official qard al-hasan structures are mostly carried out with non-governmental organizations, foundations and private companies only with those who are members of this structure. It is seen that qard al-hasan structures are institutionalized in some countries of the world. The aim of this study is to examine the functioning of some examples of qard al-hasans in Turkey is to investigate whether it is possible the institutionalization as in other countries. For this purpose was elected samples, four formal from the world, four formal and four informal from the Turkey. Informal examples have been examined with the information obtained from the interviews with the participants. Other examples have been presented through information from official websites and interviews with the board chairmans of the applications. Qard al-hasan funds; It was subjected to evaluations such as the date of establishment, number of members, conditions for using funds, and measures taken to make the fund sustainable. Finally the place has been given to the proposed some models for the institutionalization of qard al-hasan in Turkey. Key Words: social aid, obligatio, qard al-hassan, interest, institutionalization