Türkiye'de Rehabilitasyon Psikolojik Danışmanlığı Alanında Gerçekleştirilmiş Çalışmalar: Sistematik Gözden Geçirme

Abstract

Psikolojik danışmanlık ve rehberlik, alt dallara sahip bir disiplindir. Okul psikolojik danışmanlığı, aile danışmanlığı, kariyer psikolojik danışmanlığı ve ruh sağlığı psikolojik danışmanlığı gibi alt dalları olan psikolojik danışmanlık ve rehberliğin rehabilitasyon psikolojik danışmanlığı isimli bir dalı da bulunmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde köklü bir geçmişe sahip bu alanın Türkiye’deki geçmişi kısa süre öncesine dayanmaktadır. Türkiye’de psikolojik danışmanlık ve rehberlik lisans program içerikleri doğrultusunda okul psikolojik danışmanlığı ve aile danışmanlığı daha yaygın olmakla birlikte rehabilitasyon psikolojik danışmanlığına dayalı uygulamalar görece sınırlıdır. Bu bağlamda yeni tanınan rehabilitasyon psikolojik danışmanlığının araştırma eğilimleri, sonuçlar ve geleceğe dair önerilerin ortaya konması bu araştırmanın ana hedefidir. Bu gerekçeyle Dergi Park, YÖKTEZ ve EBSCHO veri tabanlarından sistematik incelemeyle 17 araştırmaya erişilmiş; dahil etme kriterlerine uyan 9 çalışma derinlemesine ele alınmıştır. Buna göre çalışmalarda psikolojik danışmanlar ve psikolojik danışman adaylarının psikolojik danışmanlık ve rehberlik alanının alt dalları ve özellikle rehabilitasyon psikolojik danışmanlığı alt dalına dair bilgilerinin sınırlı olduğu saptanmıştır. Bununla birlikte psikolojik danışmanların rehabilitasyon psikolojik danışmanlığı ve özel eğitime ilişkin yeterlik algılarının düşük düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Psikolojik danışmanlar yeterlik algısının düşüklüğünü uygulama ve stajların kısıtlılığı ve lisans program içeriklerinin okul psikolojik danışmanlığına odaklanmasına bağlamaktadır. Çalışma, rehabilitasyon psikolojik danışmanlığı alanın gelişimi ve bilinirliğine yönelik önerilerde bulunularak çalışma noktalanmıştır.