Kırsal Alanda Kadın Yoksulluğu: Samsun İli Ayvacık İlçesi Özelinde Bir İnceleme

Abstract

Yoksulluk, küresel bir sorun olarak dünya genelinde varlık gösteren, özellikle kırsal bölgelerde yoğunlaşan ve kadınlar tarafından daha şiddetli bir biçimde hissedilen ve kadınları ikincil konuma düşüren toplumsal bir sorundur. Kırsal alanda kadın yoksulluğu ise ataerkil yapı, sosyo-kültürel normlar ve altyapı yetersizlikleri gibi çeşitli faktörlerin etkisiyle derinleşen çok boyutlu bir olgudur. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde kırsal alanların istihdam yaratan temel ekonomik faaliyeti tarımdır ve tarımda kadınlar büyük ölçüde ücretsiz aile işçisi statüsünde, sosyal güvenceden yoksun olarak istihdam edilmektedirler. Kırsal alanda kadının söz konusu istihdam biçiminin yoğun olması, kadınların ekonomik bağımsızlıklarını kazanmalarını ve yoksulluk döngüsünden çıkmalarını engellemektedir. Bu tezde, Samsun İli Ayvacık İlçesi'nde yapılan bir alan araştırması ile kırsal alanda kadın yoksulluğu detaylı olarak irdelenmeye gayret edilmiştir. Araştırmada, hem nicel (anket) hem de nitel (mülakat ve gözlem) araştırma yöntemleri kullanılmış olup, çalışma kapsamında toplam 80 kadınla görüşülmüş ve Ayvacık İlçesinin farklı sosyo-demografik özelliklere sahip üç mahallesinde yaşayan kadınlar odak noktasına alınmıştır. Araştırma bulgularına göre, Ayvacık İlçesinde kadınlar hane içinde yoğun iş yükü altındadır, ev işi, yemek, çocuk, hasta ve yaşlı bakımı gibi işlerin yanında tarımsal üretim faaliyetlerinde de oldukça aktiftir. İnceleme alanında kadınların genellikle tarım sektöründe ücretsiz aile işçisi statüsünde çalıştığı ve sosyal güvenceden mahrum kaldığı belirlenmiştir. İlçede kadınlar büyük ölçüde mülksüz olduğu gözlenmiştir. İlçede hâkim olan ataerkil yapı, kadınların erken evlenmesine ve az eğitim almalarına yol açarak kadınların ekonomik ve sosyal hayata katılımını önemli ölçüde sınırlamıştır. İlçede, ekonomik yapıda tarım sektörünün baskın olduğu mahallelerde kadınların sosyo-ekonomik statüsünün çok daha düşük olduğu belirlenmiştir. Yapılan araştırmanın ortaya koyduğu üzere görüşülen kadınların %87,5'i aileleri ile birlikte yoksulluk sınırının altında yaşamaya çalışmaktadır. Araştırmanın bir diğer önemli bulgusu ise kadınların eğitim seviyesinin yüksek olduğu mahallelerde, kadınların tarım sektörü dışında istihdam fırsatının artması ve kadın yoksulluğunun nispeten azalıyor olmasıdır. Dolayısıyla, inceleme alanında tarım dışında istihdam fırsatı bulabilen kadınların hem yoksulluk düzeyi nispeten azalmakta hem de sosyal hayata katılımları artmaktadır.Poverty is a social problem that exists throughout the world as a global problem, is particularly concentrated in rural areas, is felt more acutely by women, and relegates women to a subordinate position. Women's poverty in rural areas is a multidimensional phenomenon deepened by various factors such as patriarchal structure, socio-cultural norms and infrastructure deficiencies. Agriculture is the main economic activity that creates employment in rural areas, especially in developing countries, and women in agriculture are largely employed as unpaid family labourers without social security. The intensity of this form of employment in rural areas prevents women from gaining economic independence and getting out of the cycle of poverty. In this thesis, an attempt has been made to examine women's poverty in rural areas in detail through a field research conducted in Ayvacık District of Samsun Province. Both quantitative (questionnaire) and qualitative (interview and observation) research methods were used in the study. A total of 80 women were interviewed within the scope of the study and women living in three neighbourhoods of Ayvacık District with different socio-demographic characteristics were taken into focus. According to the findings of the study, women in Ayvacık District are under heavy workload in the household and are very active in agricultural production activities as well as housework, cooking, child, sick and elderly care. It was determined that women in the research area generally work as unpaid family labourers in the agricultural sector and are deprived of social security. It has been observed that women in the district are largely propertyless. The dominant patriarchal structure in the district has significantly limited women's participation in economic and social life by causing women to marry early and receive less education. It has been determined that the socio-economic status of women is much lower in neighbourhoods where the agricultural sector is dominant in the economic structure. As revealed by the research, 87.5 per cent of the women interviewed try to live below the poverty line with their families. Another important finding of the research is that in regions where women have a higher level of education, women's employment opportunities outside the agricultural sector increase and women's poverty relatively decreases.Therefore, women who can find employment opportunities outside agriculture in the research area have both a relatively lower poverty level and an increased participation in social life.