Samsun Ekolojik Koşullarında Yerli, Kompozit ve Melez Mısır Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurları ile Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma

Abstract

6. ÖZET Bu araştırma 1994 ve 1995 yıllarında, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, deneme parsellerinde yürütülmüştür. Araştırmanın konusunu oluşluran çeşitlerin üçü yerli (Beyaz Sert, San Sert, San Atdişi), ikisi kompozit (Karadeniz Yıldızı, Akpınar) ve dördü melez mısır (TTM-8119, TTM-813, Asgrow Rx-947, Cargill-955) gruplanndan toplam dokuz adettir. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak planlanmıştır. Araştırmada, fenolojik, morfolojik gözlemler, kimyasal özellikler ve verim komponentleri, tane verimi ile bazı özellikler arasındaki ikili ilişkiler korelasyon ile, doğrudan ve dolaylı etkiler ise path analizi ile incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre tane verimi ile koçanda tane sayısı (r = 586**), bitki başına koçan sayısı (r = 491**), koçanda sıra sayısı (r = 483**), tane/koçan oranı (r = 405**), bitki boyu (r = 358**), koçan çapı (r = 0.357**), yaprak sayısı (r = 0.343**) ve çiçeklenme süresi (r = 0.305**) arasında çok önemli ve olumlu ilişkiler, ham protein oranı (r = -0.253*) arasında önemli ve olumsuz ilişkiler belirlenmiştir. Tane verimine doğrudan etkisi en fazla olan özelliklerin ise hasat indeksi (% 49.798), sap verimi (% 47.881), koçan sayısı (% 35.265), koçanda tane sayısı (% 30.225), koçan uzunluğu (% 18.318) ve tane/koçan oranı (% 17.008) olduğu yapılan path analizi ile belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçların ışığı altında; 1. Tane verimi, ham protein ve ham yağ verimi yönünden üstün özellik gösteren Asgrow Rx-947 çeşidi Karadeniz Bölgesi'nde I. ürün olarak tavsiye edilebilir. 2. Sap verimi yüksek olan bir çeşit isteniyorsa Cargill-955 çeşidinin yetiştirilmesinin daha uygundur. 3. Ham protein oranı açısından Beyaz Sert yerli mısır çeşidinin, ham yağ oranı bakımından ise Sarı Sert yerli mısır çeşidinin yetiştirilmesi önerilebilir. 7. SUMMARY This study was conducted during 1994-1995 in Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü experiment plots. In this trial were used three of them local (Beyaz Sert, Sarı Sert, Sarı Atdişi), Karadeniz Yıldızı, Akpınar (composite) and TTM-81.19, TTM-813, Asgrow-Rx- 947, Cargill-955 single cross maize varietis. The experiment was carried out 'Randomized Blocks Design' with four replications. Phenological, morphological and chemical observations and yield, yield components, and correlation cofficient were calculated between grain yields per unit area has been investigated. The grain yield per unit area as despendent were made path analysis.6. ÖZET Bu araştırma 1994 ve 1995 yıllarında, Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü, deneme parsellerinde yürütülmüştür. Araştırmanın konusunu oluşluran çeşitlerin üçü yerli (Beyaz Sert, San Sert, San Atdişi), ikisi kompozit (Karadeniz Yıldızı, Akpınar) ve dördü melez mısır (TTM-8119, TTM-813, Asgrow Rx-947, Cargill-955) gruplanndan toplam dokuz adettir. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekrarlamalı olarak planlanmıştır. Araştırmada, fenolojik, morfolojik gözlemler, kimyasal özellikler ve verim komponentleri, tane verimi ile bazı özellikler arasındaki ikili ilişkiler korelasyon ile, doğrudan ve dolaylı etkiler ise path analizi ile incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre tane verimi ile koçanda tane sayısı (r = 586**), bitki başına koçan sayısı (r = 491**), koçanda sıra sayısı (r = 483**), tane/koçan oranı (r = 405**), bitki boyu (r = 358**), koçan çapı (r = 0.357**), yaprak sayısı (r = 0.343**) ve çiçeklenme süresi (r = 0.305**) arasında çok önemli ve olumlu ilişkiler, ham protein oranı (r = -0.253*) arasında önemli ve olumsuz ilişkiler belirlenmiştir. Tane verimine doğrudan etkisi en fazla olan özelliklerin ise hasat indeksi (% 49.798), sap verimi (% 47.881), koçan sayısı (% 35.265), koçanda tane sayısı (% 30.225), koçan uzunluğu (% 18.318) ve tane/koçan oranı (% 17.008) olduğu yapılan path analizi ile belirlenmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçların ışığı altında; 1. Tane verimi, ham protein ve ham yağ verimi yönünden üstün özellik gösteren Asgrow Rx-947 çeşidi Karadeniz Bölgesi'nde I. ürün olarak tavsiye edilebilir. 2. Sap verimi yüksek olan bir çeşit isteniyorsa Cargill-955 çeşidinin yetiştirilmesinin daha uygundur. 3. Ham protein oranı açısından Beyaz Sert yerli mısır çeşidinin, ham yağ oranı bakımından ise Sarı Sert yerli mısır çeşidinin yetiştirilmesi önerilebilir. 7. SUMMARY This study was conducted during 1994-1995 in Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü experiment plots. In this trial were used three of them local (Beyaz Sert, Sarı Sert, Sarı Atdişi), Karadeniz Yıldızı, Akpınar (composite) and TTM-81.19, TTM-813, Asgrow-Rx- 947, Cargill-955 single cross maize varietis. The experiment was carried out 'Randomized Blocks Design' with four replications. Phenological, morphological and chemical observations and yield, yield components, and correlation cofficient were calculated between grain yields per unit area has been investigated. The grain yield per unit area as despendent were made path analysis.67 According to the results, grain number per ear (r = 586**), number of ear (r = 491**), number of rows per ear (r = 483**) shelling rate (r = 405**), plant height ( r = 358**), ear diameter (r = 0.357**), number of leaf per plant (r = 0.343**) blooming time (r = 0.305**) and crude protein rate (r = -0.253*) were calculated beetween grain yield per unit area. The highest direct effects on variable depenable were calculated from harvest index (% 49.798), straw yield (% 47.881), number of ear (% 35.265), number of grains per ear (% 30.225), ear lenght (% 18.318) and shelling rate (% 17.008) with path analysis. In the light of results, obtained from this research; 1. Asgrow Rx-947 maize cultivar given the best performance as grain yield, crude protein yield and crude oil yield could be adviced as main crop in Black Sea Region. 2. If a cultivar with the highest straw yield, is wanted Cargill-955 maize variety is more suitable. 3. In respect of crude protein rate and crude oil rate, Beyaz Sert (local cv.) and San Sert (local cv.) respectively, were adviced.