Samsun ve Çevresi İşlemelerinin Geleneksel Türk-İslam İşleme Sanatındaki Yeri

Abstract

Türk isleme sanatının Türklerin yasamında geçmisten günümüze kadar uzanan köklü ve önemli bir geçmisi vardır. Yüzyıllar boyu ihtiyaçlar, kültürel etkilesimler, sosyal yasamlar ve bireysel faktörler gibi birçok etmenden etkilenerek isleme bugünkü seklini almıstır. Hiçbir sey duragan olmadıgı gibi isleme sanatı da duragan degildir. Günümüze kadar zenginleserek gelen el islemeleri her ne kadar hala önem arz etse de teknolojinin gelismesi, sürekli ilerlemesi ve bir takım sosyo-ekonomik nedenlerle hızlı bir tüketim potansiyeline sahip insanlar tarafından özgünlük, teknik, estetik gibi yönlerde olumsuz etkilenmistir. Bu arastırmadaki amacımız Samsun ve çevresi islemelerinin genel özelliklerini belirlemek ve inanç da dahil olmak üzere islemelere etki eden etmenleri ve etki derecelerini ortaya koymaktır. Arastırmada ele alınan 34 adet isleme örnegiyle Samsun islemeleri hakkında genel bir fikir edinilmeye çalısılmıstır. Yaptıgımız bu arastırmada Samsun islemeleri ele alınmıs ve bunların tarih, boyut, onarım durumu, kullanılan gereçler, teknikler, renkler, konular ve kompozisyon özellikleri incelenmistir. Ortaya çıkan sonuçlar tablolar halinde degerlendirilmistir. nceleme giris, iki bölüm, sonuç, kaynakça ve eklerden olusmaktadır. Giriste Samsun tarihi, isleme tarihi, Türk isleme tarihi, slam sanatı ve isleme ile islemeyi etkileyen etmenler yer almaktadır. Birinci bölümde ise Samsun ve çevresinden toplanan isleme örneklerinin her biri, bir genel, bir detay olmak üzere iki fotografla ortaya konulmustur. Bunların tarihi, boyutu, onarım durumu, kullanılan gereçler, teknikler, renkler, konular, kompozisyon özellikleri belirtilmistir. Son bölümde ise arastırma ile varılan sonuç kaleme alınmıs ve gerekli öneriler sunulmustur. Bu bölümün sonunda kaynakçayı takiben ikinci bölümde yer alan detay fotograflarının çizimleri de ekler kısmında bulunmaktadır. Çalısmamızın sonunda Samsun'daki islemeler, kullanılan gereç, teknik, renk, konu ve kompozisyon özellikleriyle tespit ve tescil edilmistir. nancın diger birçok alanda oldugu gibi islemelerde de etkili oldugu sonucuna ulasılmıstır. El islemelerinden gelecekte de istifade edilebilmesi için bu ürünlerin belgelendirilip, motiflerinin kayda geçirilip saklanması önem arz etmektedir. El islemeleri olagan akısına bırakılmamalı, bu konuda bilimsel çalısmalar yapılıp düzenli bir tespit ve takip saglanmalıdır. Bu çalısma ile Samsun ve çevresi islemeleri hakkında genel bir fikir ortaya konulmus olup bundan sonra yapılacak diger arastırmalara kaynaklık edebilecek bir altyapı olusturulmustur.

Turkish Handwork Art has got an important and rooted background expanding from old times upto the present time on Turkish people life. Handwork has taken its present place, being effected by many factors such as cultural implementations, needs, social lives and induvidual factors for years. Handwork isn?t a stable art because anything isn?t stable either.Altough Handworks coming upto these days are very important by developing, Technological development and its permanent improving and the people having fast consumption modal have effected handworks negatively in respect of originality, technical, and aesthetic directions because of some socio-economical reasons. Our aim in this research is to bring out the general features of handworks of Samsun and its surroundings and to examine especially belief factor besides the other factors on handworks. A general idea was tried to obtain with 34 handwork samples about handworks of Samsun in this research. In this research we made, handworks of Samsun were examined and and their dimensions, reparation situation, used tools, technics, colours, subjects, and composition features were searched. Output results were evaluated in the form of tables. Examination consists of 3 sections; In the 1st section, The History of Samsun, handwork history, Turkish Handwork History, Islamic Art, and handwork and the factors effecting it took place. In the 2nd section, every handwork collecting form Samsun and its Surroundings was showed as 2 photos in the form that one is general, one is detailed. Their dates, dimensions, reparation situation, used tools, technics, colours, subjects, composition features were explained. In the last section, result coming out from the research was written, and necessary suggestions was presented. In addition to this, drawings of detail photos presented in the 2nd section takes place in supplement section. At the end of the research, features of tools,technics, colour, subject and composition were put out. Effeciency of Belief on handworks was concluded because even the belief is effective on every field.Those are very important that These products must be documented and their motives must be kept by recording so that we can benefit in the future. Handworks must be left their usual flow. Scientific studies must be done on this subject and a regular following must be provided. A general idea was obtained about the handworks of Samsun and its environment. This study is an important one in respect of showing way to the other studies to be made in the future.