Hanefî Literatüründe Yer Alan Ceza Hukukuyla İlgili İcmâların Tespit ve Analizi

Abstract

İslam hukukunun klasik kaynaklarında suç ve ceza konuları 'ukûbât' başlığı altında işlenmiştir. İslam ceza hukukunun kaynakları naslar, icma ve kıyastır. Suçlar ve cezalar had, kısas, tazir şeklinde üçlü bir taksimle ele alınır. Bu çalışmada Hanefî mezhebi kaynaklarında ceza hukukuna ilişkin icmâ oluştuğunu belirtikleri hükümler tesbit edildikten sonra diğer üç mezhebin bu icmalar konusundaki görüşleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Dolayısıyla bu çalışma icmâ tartışmalarına yer vermeden Hanefî mezhebinde icmâ olarak nitelendirilen konularda diğer üç mezhebin konuyla alakalı görüşlerini karşılaştırmalı olarak ortaya koymaya yöneliktir. Bu sınırlar dahilinde icmâlar tespit edildikten sonra Hanefi mezhebinin delilleri sunulmuş, Hanefîlerin icmâsına diğer mezheplerin katılması durumunda, katıldıkları belirtilmekle yetinilmiştir. Ancak Hanefîlerin icmâsına katılmamaları durumununda gerekçeleri ile beraber konu ile ilgili tavırları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda birinci bölümde kısas ve diyet ana başlığı içeriğinde kasten, kasta benzer ve hata ile öldürme ve bunlar ile ilgili cezalara, meakil ve kasame konularına yer verilmektedir. İkinci bölümde had ve ta'zir cezaları ana başlığı içeriğinde zina, kazf, içki, hırsızlık, bağy, irtidat, hırabe suçlarına, hadler ile ilgili genel konulara ve ta'zir cezasına yer verilmiştir. Sonuç bölümünde elde edilen veriler kısaca sunularak çalışma tamamlanmıştır.In this thesis study, after determining the ijmas of the Hanafi sect on criminal law, the views of the other three sects on these ijmas were tried to be revealed. This thesis study aims to comparatively reveal the views of the other three sects on the issues that are considered ijma in the Hanafi sect, without including ijma discussions. After determining the ijma within these limits, the evidence of the Hanafi sect was presented, and if other sects participated in the ijma of the Hanafi, it was only stated that they did. However, in case they do not participate in the ijma of Hanafis, their attitudes on the subject have been tried to be revealed along with their reasons. In this context, in the first chapter, under the main title of retaliation and diet, intentional, intentional and mistaken killings and related punishments, meakil and kasama issues are included. In the second part, under the main heading of hadd and ta'zir penalties, the crimes of adultery, qazf, alcohol, theft, bagy, apostasy, hirabe, general issues related to hadd and ta'zir punishment are included. The study was completed by briefly presenting the data obtained in the results section.