Fındık Tarımında Kısmi ve Tam Zamanlı Çiftçiliğin Karşılaştırmalı Analizi

Abstract

Araştırmada kısmi ve tam zamanlı çiftçilik olgusunun bütün yönleriyle incelenmesi, kısmi zamanlı çiftçilik yapılan işletmelerin gelirleri, verimlilikleri ve etkinlikleri üzerine etkilerinin tam zamanlı çiftçilik yapılan işletmelerle karşılaştırmalı olarak ortaya konulması ve bu iki çiftçilik türünün ortaya çıkmasına neden olan faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma verileri Doğu Karadeniz Bölgesini temsilen seçilen Ordu ve Giresun illerinde fındık tarımı yapan çiftçilerden tabakalı basit tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilmiş 152 tarım işletmesinden anket yoluyla elde edilmiştir. İncelenen işletme yöneticilerinin sürdürdükleri çiftçilik türü kuramsal analiz ile tanımlanmıştır. İşletmelerin teknik etkinliklerinin belirlenmesinde Stokastik Sınır Modeli, teknik yetersizliği açıklayan değişkenlerin saptanmasında ise En Yüksek Olabilirlik Tahmin Metodu kullanılmıştır. Kısmi ve tam zamanlı çiftçi olma durumunu etkileyen faktörler Logit modeli yardımıyla ortaya konulmuştur. Araştırma bulguları, inceleme alanında faaliyet gösteren tarım işletmelerinin %53'ünün tam zamanlı çiftçiler ve %47'sinin kısmi zamanlı çiftçiler tarafından yönetildiğini ve kısmi zamanlı çiftçilerin Ordu ilinde daha fazla olduğunu göstermiştir. İnceleme alanında yöneticiliğini tam zamanlı çiftçilerin yaptığı tarım işletmeleri sahip oldukları sermaye karşılığında, kısmi zamanlı çiftçilerin yönettiği işletmelerden daha yüksek gelir elde etmektedirler. Kısmi zamanlı çiftçilik yıllık 9 milyar TL toplumsal kayıp meydana getirmektedir. Tam zamanlı çiftçilik yapılan işletmeler, kısmi zamanlılara göre daha yüksek teknik etkinlik skoruna sahiptirler. İnceleme alanında yöneticiliğini kısmi ve tam zamanlı çiftçilerin yaptığı tarım işletmeleri üretim miktarlarında azalma olmaksızın girdi kullanım miktarlarını (işgücü, N,P,K gübreleri ve kireç) sırasıyla %14 ve %22 oranında azaltma imkânına sahiptirler. Aile büyüklüğü, aile işgücünün çalışma süresi, fındık verimi, nispi kar, fındığın kaç parça halinde satıldığı, satış şekli ve yenilikçilik skoru değişkenleri çiftçilerin tam zamanlı olma ihtimallerini artırırken, miras ile edinilen arazi büyüklüğü, elde edilen tarım dışı gelir ve göç değişkenleri tam zamanlı olma ihtimalini azaltmaktadır. Politika yapıcılar destekleme politikaları geliştirirken kısmi zamanlı ve tam zamanlı çiftçilik ayrımını dikkate almalarının, bilgi düzeyinin artırılmasına yönelik ihtiyaca uygun planlanmış eğitim programlarının istekli olan her çiftçinin erişebileceği şekilde düzenlenmesinin, yabancı işgücünün niteliğini artırmaya yönelik sertifikalı eğitimlerin düzenlenmesinin, işletmelerin etkinliklerini artırmada, girdi tasarrufu sağlamada, çevresel ve ekonomik sürdürülebilirliğini artırmada önemli düzeyde etkisi olacaktır.

The primary purpose of this project was to examine all aspects of the part-time and full-time farming phenomenon in the study area, to compare the effects of the incomes, productivity and activities of the farmers operating on full-time and part-time basis, and to determine the factors that led to the emergence of these two farming systems in the region. The survey data were obtained from a stratified sample of 152 farmers operating in the eastern Black Sea region provinces of Ordu and Giresun. The type of farming that farm managers have undergone is determined by theoretical analysis. The Stochastic Frontier model was used in determining the technical efficiency of the farms. The Logit model was used to determine the factors affecting the part-time and full-time farmer status. The research findings showed that full-time farmers obtained the highest return on capital in the study area. Full-time farmers had a higher efficiency score than part-time farmers. Full time and part time farmers will be able to reach the same production quantity by decreasing inputs by 14%, and 22%, respectively. Family size, family working time, achieved yield, relative profit rate, number of selling times of hazelnuts in a year, sales style, and innovation scores positively affected farmers to continue full-time farming activities, while land size acquired with inheritance, off-farm income, and immigration status had negative effect. It is recommended by this study that when designing and regulation support policies, policy-makers should differentiate part-time and full-time hazelnut farming. Training and extension programs must be planned to increase the level of knowledge of every willing farmer. In addition, training and certification programs must be implemented to enhance the quality of foreign labor force.