Buğday İşletmelerinin Tarımsal Destekler ve Hizmetlere Erişimlerini Etkileyen Faktörler: Bağlan İli Örneği (Afganistan)

Abstract

Afganistan nüfusunun yaklaşık %80'inin temel geçim kaynağı olan tarım sektörü yeterince gelişmemiş ve genellikle geleneksel yöntemlerle yapılmaktadır. Buğday, kişi başına ortalama 160 kg tüketimle Afganistan halkının en temel gıda maddesini oluşturmaktadır. Afganistan'da yılda yaklaşık 2,5 milyon hektar buğday ekilmesine rağmen, ihtiyacın bir kısmı ithalatla karşılanmaktadır. Ülkenin buğday ihtiyacının yeterince karşılanamaması, üreticilerin tarımsal hizmetler ve desteklere yeterince erişememeleri ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmanın amacı, Afganistan'ın Baglan İlindeki buğday işletmelerinin tarımsal hizmetler ve desteklere erişimleri ve bunu etkileyen faktörlerin ortaya konulmasıdır. Bu araştırmanın birincil verileri, Afganistan'ın Baglan İlinden gayeli olarak seçilen beş ilçeden Kartopu Örnekleme yaklaşışıyla tespit edilen 200 buğday üreticisiyle yüz yüze yapılan anketlerden elde edilmiştir. Üreticilerin devletin sağlamış olduğu tarımsal hizmetler ve desteklere erişimini etkileyen faktörleri belirlemek için Çok Değişkenli Probit Modeli, tarımsal hizmetler ve desteklere erişim düzeylerini etkileyen faktörleri belirlemek için ise Genelleştirilmiş Poisson Regresyon Modelinden yararlanılmıştır. Araştırma bulguları, buğday işletmelerinin tarımsal hizmetlere erişimlerinde farklılıkların olduğunu göstermiştir. En çok erişilen hizmet sulama (%77,5), en az erişilen hizmet ise tarımsal yayım hizmetleri (%13,5) iken, işletmelerin sadece %5,5'i tarımsal desteklere erişebilmiştir. Model sonuçları, şehir merkezine uzaklık, kooperatif üyeliği, tarımsal gelir, yaş, arazi büyüklüğü, aile büyüklüğü ve tarım dışı gelir değişkenlerinin işletmelerin devletin tarımsal hizmet ve desteklerine erişimi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı etkileri olduğunu göstermiştir. Üreticilerin eriştikleri tarımsal hizmetler ve destekler sayısı ise kooperatif üyeliği, şehir merkezine uzaklık ve tarımsal gelirden etkilenmektedir. Anahtar Sözcükler: Buğday, Tarımsal hizmet, Tarımsal destek, Etki değerlendirme, Afganistan

The agriculture sector as a main source of livelihood for about 80% of the Afghanistan population has not developed enough and generally done traditionally. Wheat is the main food source in the diet of Afghanistan population with an average per capita consumption of 160 kilograms. Although approximately 2.5 million hectares of wheat are sown annually in Afghanistan, some of the country need has been met by imports yet. Meeting the wheat needs of country is directly related to the producers' access abilities to government services and supports. The aim of this study was to examine the access of wheat farms in Baghlan Province of Afghanistan to government agricultural services and support and their influencing factors. The primary data of this research were obtained from face-to-face surveys with 200 wheat producers determined by Snowball Sampling approach from five purposefully selected districts of Afghanistan's Baghlan Province. The Multivariate Probit Model was used to determine the effective factors on the producers' access to government agricultural services and supports, and the Generalized Poisson Regression Model was used to determine the effective factors on the producers' access levels to the government agricultural services and supports. Research findings showed that there were some differences in the wheat farms' access levels to the government's agricultural services and supports. The most accessed service of the farms was irrigation (77.5%), and the least accessed service of the farms was agricultural extension services (13.5%). Only 5.5% of the farms could access to government's agricultural supports. The model results showed that the variables of distance from the city center, cooperative membership, agricultural income, age, land size, family size and non-agricultural income had statistically significant effects on the farm's access to the government's agricultural services and supports. However, the number of agricultural services and supports accessed by farms had been affected by the variables of cooperative membership, distance from the city center and agricultural income. Keywords: Wheat, Agricultural services, Agricultural supports, Impact assessment, Afghanistan