Total Kalça Protezi Ameliyatı Olan Hastalarının Hayat Kalitesi ve Hasta Memnuniyetlerinin Değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Giriç ve amaç: Kalça eklemi osteoartriti 50 yaş üzerinde %50 oranında görülen yaşam kalitesini etkileyen önemli bir sağlık sorunudur. Kalça eklemi osteoartritinin tedavisinde amaç ağrıyı azaltmak, hareket açıklığını korumak ve hastanın günlük yaşam aktivitelerini daha rahat yerine getirmesini sağlamaktır. Total kalça protezi (TKP) ameliyatı ileri derecedeki osteoartritin cerrahi tedavisinde günümüzde altın standart kabul edilen tedavi yöntemidir. Total kalça protezi ameliyatı sonrası yaşam kalitesinin ölçülmesi ve hasta memnuniyetinin değerlendirilmesi konusunda yurt dışında yayınlanmış pek çok çalışma olmasına karşın, ülkemizde mevcut kaynaklar incelendiğinde böyle bir çalışmaya ulaşamamıştır. Ülkemizin sosyokültürel yapısının batı ülkelerinden farklı olması göz önüne alındığında, total kalça protezi ameliyatı sonrası hastaların yaşantılarındaki sosyal ve fiziksel beklentilerinde de farklılık olacaktır. Bu çalışmada total kalça protezi ameliyatı sonrası hastaların yaşam kalitesinin ve hasta memnuniyetinin ölçülmesi ve sonuçların kontrol gurubu ile karşılaştırarak, kalça protezi ameliyatının yaşam kalitesi üzerine etkilerinin araştırılması amaçlandı. Gereç ve yöntem: Bu çalışma için Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi ve Travmatoloji Anabilim Dalı'nda Mart / 1997 - Ağustos / 2004 tarihleri arasında değişik etiolojik nedenlerle total kalça protezi uygulanan ve ameliyat sonrası en az bir yıl takipleri yapılan hastalar kontrole çağırıldı. Bu hastalar arasından total kalça protezi uygulanmış ve takiplerinde radyoloji kriterlerine göre iyi - çok iyi olarak değerlendirilen 100 hasta çalışma grubunu oluşturdu, aynı dönem içerisinde polikliniğe başvuran dejeneratif kalça eklem hastalığı olan hastalar içerisinden 100 olgu ise kontrol grubunu oluşturdu. Her iki çalışma gurubu BMİ (vücut kitle indeksi) ne göre 20-25 arası, 25-30 arası ve 30 üstü olmak üzere üç gruba ayrıldı.Hastaların hayat kalitesi ve hasta memnuniyetleri SF-36 kısa form ve womac osteoartrit indeks kullanılarak değerlendirildi. Verilerin normal dağılıma uygunluğu Kolmogorov-Smirnov Normal Dağılıma Uygunluk Testi ile değerlendirildi. Gruplar arasında fark olup olmadığı Ki-kare Testi ile saptandı. Bulgular: Demografik veriler yönünden TKP ve kontrol grubu arasında fark bulunmadı. SF-36 formu kriterlerine göre fiziksel fonksiyon TKP grubunda 74.5, kontrol grubunda 37.8 ( p0.001), sosyal fonksiyon TKP grubunda 84.5, kontrol grubunda 52.2 ( p0.001 ), fiziksel rol TKP grubunda 89, kontrol grubunda 44.5 ( p0.001 ), emosyonel rol TKP grubunda 88.6, kontrol grubunda 58 ( p<0.001 ), mental sağlık TKP grubunda 81.9, kontrol grubunda 60.4 ( p<0.001 ), vitalite TKP grubunda 79.8, kontrol grubunda 59.7 ( p0.001 ), ağrı TKP grubunda 83.5, kontrol grubunda 43.5 ( p0.001 ), genel sağlık TKP grubunda 79.3, kontrol grubunda 65.6 ( p0.001 ) olarak bulundu. Womac ağrı kriterlerine göre TKP grubu 1.98, kontrol grubu 9.32 ( p0.001 ), womac fonksiyon kriterlerine göre TKP grubu 7.94, kontrol grubu 21.48 ( p0.001 ) olarak bulundu. TKP ve kontrol grubu SF-36 ve womac skorlama sistemine göre karşılaştırıldığında; total kalça protezi ameliyatı sonrası yaşam kalitesinin artması lehine önemli fark saptandı. Womac günlük yaşam aktiviteleri yönünden total kalça protezi uygulanan hastalar sorgulandığında; en fazla düzelmenin otururken, ayakta dururken, yataktan kalkarken olduğunu, en az düzelmenin ise ağır ev işleri yaparken, merdiven inip çıkarken, çorap giyip çıkartırken olduğunu ifade ettiler. Hayat kalitesi ve hasta memnuniyetindeki iyileşme oranında, BMİ (vücut kitle indeksi) yönünden oluşturulan gruplar arasında istatiksel olarak anlamlı fark bulunmadı.Sonuç; Çalışma sonucu elde edilen veriler kalça eklemi osteoartritinin ağrı ve fonksiyon kaybına neden olarak hayat kalitesinde belirgin azalmaya neden olan bir hastalık olduğu göstermektedir. Total kalça protezi ameliyatı sonrası SF-36 ve womac formları değerlendirmeleri yorumunda olguların hayat kalitesinde kontrol grubuna göre belirgin artma olduğu sonucuna varıldı. Total kalça protezi ameliyatı sonrası hastaların yere eğilme, merdiven inip çıkma ve ağır ev işleri yapma aktivitelerinde kazanımlan arttırmak için ameliyat sonrası rehabilitasyon programlarmm bu aktiviteleri geliştirecek yönde gerekli olduğu sonucunu getirmektedir. Anahtar s5zclkSer: Total kalça protezi, yaşam kalitesi, hasta memnuniyeti