Sultan Ahmed Camii Kadınlar Mahfilindeki Çini Panolar

Abstract

İç ve dış mimaride en çok kullanılan süsleme öğelerinden olan çini sanatı; ortaya çıkışından bu yana büyük ilerleme göstermiştir. Anadolu'da Selçuklular ile kullanımı artan çini; Osmanlı Dönemi'nde farklı bir boyut kazanmıştır. Selçuklulardan gelen birikimin üstüne ekledikleri yeni teknik ve çeşitlilikle çini sanatı ileri seviyeye taşınmıştır. Saray ve çevresinde çini kullanım eşyası ve süsleme unsuru olarak yoğun talep görmekteydi. Bu talebe paralel olarak üretim hızı ve çeşitliliği artmış, alanında mahir yeni ustalar yetişmiştir. Osmanlılarda XVI. yy'a denk gelen bu dönem çini sanatı için zirve noktası sayılmaktadır. XVII. yy'da çini sanatı yükselmiş olduğu zirve noktasından aşağı inmeye başlamıştır. Başta saray olmak üzere gelen çini taleplerini karşılamak adına üretim merkezleri açılmış olsa da XV. ve XVI. yy'ın başarısı yakalanamamıştır. Hammadde eksikliği, bazı sırların ustalarla birlikte mezara gitmesi ve yeni ustaların yetişmemesi ve bunlara bağlı olarak maliyetin artmasıyla bu üretim merkezleri kapanmıştır. Günümüzde Kütahya merkezli olmak üzere çini alanında özün eserler veren atölye ve ustalar çini sanatını icra etmektedirler. Bugünün maddi ve teknolojik imkanları ile dahi bazı önemli noktalarına vakıf olamadığımız çini sanatı hakkında pek çok araştırma yapılmıştır. Yaptığımız ön araştırma neticesinde hakkında çok fazla ayrıntılı çalışmanın yapılmadığı Sultan Ahmed Camii çinileri araştırmamızın temelini oluşturmaktadır. Zengin motif çeşitliliği ile camideki tüm çinilerin incelendiği bir çalışma yüksek lisans tezi kapsamını aşacağı için çalışmamız kadınlar mahfilindeki pano çiniler ile sınırlandırılmıştır. 3 bölümden oluşan tez çalışmamız, çini sanatı hakkında bilgilendirmenin yapıldığı 1. bölümle başlamaktadır. 2. bölüm ile çalışmanın bir katalog çalışması olması amaçlanarak kadınlar mahfilindeki 37 adet panonun incelemesi yapılmıştır. 3. ve son bölümde ise değerlendirme yapılmıştır.

Tile art is one of the most used ornamental elements in interior and exterior architecture; has shown great improvement since its emergence.In Anatolia, the use of tile with the Seljuks; It gained a different dimension in the Ottoman period. With the new technique and variety added to the accumulation from Seljuks, tile art has been moved to the advanced level. The palace and the surrounding area were in high demand as a piece of furniture and decoration. In parallel with this demand, production speed and variety increased and new masters were trained in the field. This period, which corresponds to the XVI century in the Ottomans, is regarded as thepeakpointforthe art of tile. In the XVII century, the art of tile began to descend from its peak. Although the production centers were opened in order to meet the demands of the tile, especially the palace, the success of XV and XVI century was not achieved. The lack of raw materials, the secret of the work go to the grave with the masters and the new masters did not grow, and depending on thecost of these production centers closed. Today, workshops and craftsmen who produce works of essence in the field of ceramics, which is based in Kütahya, perform tile art. A lot of research has been done about the art of tile, which we cannot know some important points even with the material and technological opportunities of today. As a result of our preliminary research, tiles of Sultan Ahmed Mosque, which did not carry out much detailed work, form the basis of our research. As a study examining all the tiles in the mosque with a rich variety of motifs will exceed the scope of the master's thesis, our study is limited to panel tiles in the women's sanctuary. Our thesis study, which consists of 3 chapters, starts with chapter 1, where information about the art of tile is made. In order to be a catalog study of the study with the chapter 2, 37 panels in the women's court were examined. In the third and last part, the evaluation was made.