Afet Riski Bağlamında Yaşlılarda Sosyal Sermayenin İncelenmesi: Amasya Örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı yaşlıların sosyal ağları hakkında bilgi sahibi olmak ve olası bir afetteki sosyal sermaye potansiyellerini değerlendirmektir. Bu kapsamda Amasya merkezde ve Göynücek ilçesine bağlı köylerde yaşayan toplam 33 yaşlı ile yapılan derinlemesine görüşmeler vasıtasıyla yaşlıların sosyal ağlarında yerleşik ve afetlerde en kullanışlı sosyal sermaye tipleri olan bağlayıcı ve köprü kurucu sosyal sermayelerinin olası bir afette 'afet sosyal sermayesine' dönüşme potansiyelleri hakkında bilgi sahibi olunmuştur. Araştırma sonuçları ekonomik ve kültürel sermayeye bağlı olarak sosyal ağların ve dolayısıyla sosyal sermayenin değiştiğine işaret etmektedir. Yani ekonomik ve kültürel sermayeleri yüksek yaşlıların sosyal sermaye ve afet sosyal sermayeleri daha yüksek olup olası bir afette resmi kurumlara daha az başvuracakları görülmüştür. Bu farklılık mekan ve mekana bağlı süreçlerde oldukça belirgindir. Yani kent yaşlısının hem rutin hem de afet sosyal sermayeleri kır yaşlısına oranla daha yüksek bulgulanmıştır. Buradan yola çıkılarak afet riski karşısında kır yaşlısının daha kırılgan bir görünüme sahip olduğu söylenebilir. Türkiye'nin afetselliği yüksek bir coğrafyaya ve yaşlı bir topluma sahip olduğu gerçeği afet müdahale politikalarının coğrafi kırılganlıkların yanında toplumsal kırılganlıkları da dikkate alan bir yapıya kavuşmasını gerektirmektedir. Bu tür bir yaklaşım Türk afet yönetim sisteminin hedeflediği bütüncül afet müdahale yaklaşımının tesisinde önem taşımaktadır.The objective of this dissertation is to acquire knowledge about social networks of elderly people and to evaluate their potential for disaster social capital. For this purpose, in-depth interviews with 33 elderly residents of the central district of Amasya and the villages of Goynucek district were conducted between July, 2017 and January, 2018. Through the interviews, information about the elderly's bonding and bridging social capital, which are known to be the most useful types of social capital in disasters, and their potentials to turn into disaster social capital was gathered. The results highlight the following findings related to social capital. First social capital is related to economic and cultural capital possessed by the elderly. This relation can be seen explicitly in spatial differences and the related dynamics. Second, the urban elderly's routine and disaster social capital is higher than that of the rural elderly. Therefore, the elderly of rural area are more vulnerable than the urban elderly. Given that Turkey is located on a high-risk geography that is heavily affected from disasters and has the growing elderly population, disaster management policies must consider not only geographic vulnerabilities but also social vulnerabilities. This kind of approach will help Turkish disaster management to achieve the risk-centered integrated disaster management system.