Kızılırmak Havzasının Taşkın Potansiyelinin Jeomorfometrik Analizler ile Araştırılması

Abstract

Bu tez çalışmasında, Kızılırmak Havzasının morfometrik özelliklerinin belirlenmesi ve morfometriye dayalı olarak havzanın hidrolojik karakteristiği ve taşkın potansiyelinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Havzanın morfometrik karakteristiğinin belirlenmesinde Aster GDEM verilerinden elde edilen Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) kullanılmıştır. Morfometrik analizlerin ve indis hesaplarının tamamı Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında gerçekleştirilmiştir. Morfometrik analizler havzanın çizgisel, alansal ve rölyef özelliklerini içermektedir. İndis hesabı için gerekli olan havza sınırı ve akarsu derecelendirmesi SYM'den CBS ortamında otomatik türetilmiştir. Kızılırmak Havzasının Strahler sınıflandırmasında, havzanın 8. dereceden akarsu ağına sahip olduğu belirlenmiştir. Morfometrik analizlerin sonucunda Kızılırmak Havzasında pik akımların düşük değerde ve uzun süreli olacağı ve morfometrik özelliklerin taşkın tehlikesini azaltıcı yönde olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte 7. derecedeki akarsu ağında çatallanma oranının havza ortalamasına göre çok daha düşük değer taşıdığı ve 7. derece akarsu ağının etrafında taşkın tehlikesinin daha hassas ele alınması gerektiği ortaya çıkmıştır.

The aim of this study was determination of Kızılırmak Basin's morphometric properties and assessment of basin's hydrological characteristics and flood potentials based on the morphometric features. Digital elevation model (DEM) obtained from Aster GDEM data was used for determination of basin's morphometric characteristics. Morphometric analyses and calculations of indices were totally realized in Geographic Information Systems (GIS) environment. Morphometric analyses comprise linear, spatial and relief aspects of the basin. Basin boundary and stream order required for indices calculation were automatically derived from the DEM in GIS environment. It was determined that Kızılırmak Basin has 8th order river network based on Strahler's classification. As a result of Kızılırmak Basin's morphometric analyses it was understood that the basin has a lower peak of direct runoff for a longer duration which will reduce the risk of flooding within basin. However, study also reveals that bifurcation ratio of 7th order river segments have bifurcation ratio below the basin average and flood hazard around 7th stream segments should be analyzed in more detail.