Ulûmu'l-kur'an Bağlamında Hamdi Yazır ve Zeki Duman Tefsirlerinin Mukayesesi

Abstract

Kur'ân-ı Kerîm, Hz. Peygamber aracılığıyla insanlara rehber olarak gönderilmiş ve nüzûlünden itibaren de anlaşılmaya çalışılmıştır. Günümüze değin geçen bu süre zarfında, Hz. Peygamber başta olmak üzere pek çok müfessir Kur'ân'ı tefsir etmiştir. Her müfessirin içinde bulunduğu şartlar, sahip oldukları dünya görüşü ve dini metinleri yorumlayış tarzı tefsir metotlarına da yansımıştır. Bu çalışmada da farklı dönemlerde yaşamış müfessirlerden olan Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır ile M. Zeki Duman'ın tefsirlerinin Ulûmu'l-Kur'ân bağlamında bir mukayese yapılması amaçlanmaktadır. Tez, giriş, onu takiben üç bölüm ve sonuç kısmından oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin konusu, problemi, amacı, yöntemi ve tez ile ilgili kaynaklar konusuna yer verilmiştir. Birinci bölümde, Ulûmu'l-Kur'ân'ın tanımı, mahiyeti ve kapsamı üzerinde durulmuştur. Buna ilaveten kavramın ortaya çıkışı ve tarihsel sürecine de değinilmiştir. İkinci bölümde, müelliflerimiz Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır ve M. Zeki Duman'ın hayatları, eserleri ve tefsir metotları incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise, bu iki tefsirin Ulûmu'l-Kur'ân açısından bir karşılaştırması yapılarak, müelliflerin bu ilimlere nasıl yaklaştıkları ve tefsirlerinde nasıl kullandıkları aktarılmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde, on Ulûmu'l-Kur'ân konusu başlığında yapılan mukayesenin genel bir değerlendirilmesi üzerinde durulmuştur.

The Qur'an was sent to the people as a guide via the Prophet Muhammad, and since its revelation, people have tried to understand it. Until now, starting with the Prophet, there have been many exegetes that have interpreted the Qur'an. The exegesis methodologies of every author reflect the authors' circumstances, worldviews, and religious text commentary style. This study aims to compare the exegeses, within the context of Ulûmu'l-Kur'ân, of two authors who lived during different time periods: Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır and M. Zeki Duman. The thesis is comprised of an introduction followed by three chapters and a conclusion. The introduction consists of the thesis topic, problem, purpose, method, and sources. The first chapter focuses on the definition, essence, and composition of Ulûmu'l-Kur'ân. In addition, there is a focus on the emergence of the term and its historical timeline. The second chapter examines the lives, literary works, and exegesis methodologies of our authors Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır and M. Zeki Duman. By comparing the two exegetic works from the angle of Ulûmu'l-Kur'ân, the third chapter explains how these two authors approached these sciences and used them in their exegeses. In the conclusion, there is a general evaluation of the compar-ison of ten topics with the title of Ulûmu'l-Kur'ân.