Madendere Havzasında Arazi Bozulma Durumlarının İki Farklı Parametrik Model İle Değerlendirilmesi ve Risk Haritalarının Oluşturulması

Abstract

Dünyanın bir çok bölgesi için, bereketli toprak katmanlarını taşıyıp toprak verimliliği azaltan, topraktaki organik madde miktarını ve besin maddelerini azaltıp toprağı sığlaştıran en önemli arazi bozulmasına neden olan olaylardan birisi toprak erozyonudur. Bu nedenle erozyon araştırmaları toprakla ilgili yapılan araştırmalar arasında önemli bir yer tutmaktadır. Toprakların erozyon risk durumlarının belirlenmesi direk olarak arazi, laboratuar gibi çalışmaların yanı sıra, dolaylı olarak geliştirilen modeller sayesinde özellikle büyük alanlar için risk tahminleri de yapılabilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Kocaeli-Kartepe bölgesinde yer alan Madendere havzasında CORINE ve LEAM modelleri kullanarak erozyon risk durumlarının değerlendirilmesi ve bazı erozyon duyarlılık indekslerinin belirlenerek modeller ile karşılaştırılmasıdır. Analiz sonuçlarına göre, CORINE modelinde toplam alanın %53 yüksek erozyon riski altında iken, benze bir sonuç ile LEAM modelinde %75 ile toplam alanın yüksek ile ekstrem erozyon riski altında olduğu belirlenmiştir. Bu farklılık modellerde kullanılan bazı farklı parametrelerden ve modellerin farklı sınıf değerlerine sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Fakat iki modellen elde edilen sonuç paralellik göstererek havzanın yarıdan fazlası yüksek erozyon risk altında olduğu belirlenmiştir. Ayrıca dört erozyon duyarlılık indeksi (erozyon oranı, dispersiyon oranı, erodobilite, agregat stabilitesi) incelenmiş ve indekslere göre havza topraklarının erozyona karşı çok duyarlı olduğu belirlenmiştir. Özellikle orman örtüsü altında bulunan topraklar erozyona karşı korunmaları olmasına karşın, eğimi yüksek tarım alanlarında ve mera alanlarında yer alan toprakların erozyona karşı koruyucu önlemlerin alınması gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Arazi bozulması, erozyon, CORINE, LEAM, Madendere Havzası

In many regions of the world, soil erosion is one of the main land degradations process that reduces the soil productivity by removing fertile topsoil layers, thus decreasing levels of organic matter and the nutrients. Therefore erosion researches are constituting an important part of the research on the soils. The erosion risk of soils can be evaluated directly carried out in the field, greenhouses or laboratory by means of some experiments or indirectly based on developing and applying models that gives risk expectations for large areas. The aims of this research are to determine soil erosion risk assessment using CORINE and LEAM models and also to determine some soil erosion sensitivity index (erosion ratio, erodibilite-K, dispersion ratio, aggregate stability) for comparison with models in Madendere watershed of Kocaeli-Kartepe district. According to analysis results, while it was found that about 53% of the total area has high level erosion risk according to CORINE model, approximately the same result was found from LEAM model and about 75% of the total area has between high and extreme erosion levels. On the other hand, there was difference between two models due to their using some different parameters and class. Moreover, models' results showed parallel each other. It was found more than half of the total area has under high erosion risk. In addition four erosion sensitivity index were used to determine soil erodibility case. According to all them, basin soil has so sensitivity for soil erosion. Particularly, soil can be protected under forest land whereas, arable land and some pasture land located on high slope degree should be taken some measurement to protect soil against to erosion Key words: Land degradation, erosion, CORINE, LEAM, Madendere Watershed