TR83 Bölgesinde Tarım İşletmelerinde Çevresel Etkinliği Sağlamanın Fırsat Maliyeti

Abstract

Araştırmada TR83 bölgesinde çevreyi koruma programına dâhil olan tarım işletmelerine verilen desteklerin çevreyi korumanın fırsat maliyetini karşılayıp karşılamadığını belirlemek ve çevreyi korumanın fırsat maliyetinin tarım işletmelerinin ekonomik etkinliği üzerindeki etkisini saptamak amaçlanmıştır. Araştırma verileri 334 tanesi tabakalı tesadüfi örnekleme metoduyla seçilmiş çevreyi koruyan tarım işletmesi ve 27 tanesi çevreyi korumayan tarım işletmesi olmak üzere toplam 361 tarım işletmesinden anket yoluyla elde edilmiştir. Çevreyi korumanın fırsat maliyeti çevrenin korunduğu durumda elde edilen gelir ile korunmadığı durumda elde edilen gelir arasındaki fark alınarak hesaplanmıştır. Çevrenin korunduğu durumdaki gelir hedef programlama yöntemiyle, çevrenin korunmadığı durumdaki gelir ise MOTAD programlama ile elde edilmiştir. Devlet desteklerinin yeterliliği, çevreyi korumanın fırsat maliyeti ile çevre koruma için tarım işletmelerine verilen toplam destek miktarı arasındaki fark alınarak bulunmuştur. Tarım işletmesi düzeyinde üretim etkinliği tarım işletmelerinin mevcut durumdaki gelirleri, matematik programlama yardımıyla bulunan potansiyel gelirleri ve inceleme alanında en yüksek gelire sahip işletmelerin gelir ortalaması kullanılarak tahmin edilmiştir. Araştırma sonuçları incelenen tarım işletmelerinin organizasyonlarını optimum bir şekilde gerçekleştiremediklerinden gelir kaybına uğradıklarını göstermiştir. TR83 bölgesinde faaliyette bulunan ve çevreyi koruyan tarım işletmeleri elde ettikleri tarımsal gelirlerinin %11'ini çevreyi korumak için feda etmektedirler. Çevreyi korumanın fırsat maliyeti coğrafik bölgeler itibariyle değişmektedir. İncelenen tarım işletmelerine ödenen destekleme miktarı çevreyi korumanın fırsat maliyetini karşılayamamaktadır. Araştırma sonuçları ayrıca TR83 bölgesinde çevreyi koruyan ve korumayan işletmelerin ekonomik anlamda etkin çalışmadıklarını göstermiştir. TR83 bölgesinde çevreyi korumanın fırsat maliyeti işletmelerin ekonomik etkinliğini negatif yönde etkilemektedir. TR83 bölgesi tarım işletmelerinin optimum organizasyona yaklaştırılması için kamu kurumları, araştırma kuruluşları, üniversiteler ve çiftçi örgütleri işbirliğiyle işletme planlaması konusunda farkındalık çalışmaları yapmalı ve çiftçi eğitim programları hazırlamalıdır. Karar alıcıların destek miktarını belirlerken, çevreyi korumanın fırsat maliyetinin coğrafik olarak farklılaştığını dikkate alması çevre koruma programlarının yaygınlaşmasına katkı sağlayabilecektir. Çiftçilerin örgütlenerek özellikle tarım girdileri piyasalarındaki pazarlık güçlerini artırmaları ekonomik yetersizliklerini azaltabilecektir.The study examined the sufficiency of government support for covering opportunity cost of protecting environment and exploring the effect of protecting environment on farm level economic efficiency. Research data were collected from randomly selected 334 farms protecting environment and purposively selected 27 conventional farms by using questionnaires. Opportunity cost of environment was calculated via substracting gross revenue under condition of protecting environment from gross revenue under conventional ones. Gross revenue under conventional condition was calculated by using goal programming, while that of under condition of protecting environment was calculated by using MOTAD programming. Sufficiency of government support was found the difference between opportunity cost of protecting environment and total environmental support. Farm level efficiency measures was estimated by using present revenue, potential revenue obtained from mathematical programming and the mean value of revenue of best farms take place first quartile. Research results showed that sample farms lost revenue due to inappropriate farm organization. In TR83 region, farms protecting environment sacrified 11% of their agricultural revenue for protecting environment. Opportunity cot of protecting environment differed spatially. Government support paid sample farms was not cover opportunity cost of protecting environment. Research results also showed that both farms protecting environment and conventional one was not economically efficient. In TR83 region, opportunity cot of protecting environment negatively affected the farm level economic efficiency scores. Awareness activities and farmers' education programs on farm planning was designed with the contribution of public institutions, research institutions, universities and farmers'organizations in TR83 region. Considering spatialy differentation of opportunity cot of protecting environment when policy makers determined the support quantity may positively enhance the dissemination of environmental programs. Increasing bargaining power of farmers via farmers' association in agricultural input market may reduce the economic inefficiency in the research area.