Cbs Tabanında Bulanık Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Otopark Yer Seçimi: Samsun İli Örneği

Abstract

Hızla büyüyen ve gelişen şehirlerde nüfus artışına bağlı olarak araç sayısındaki artış, trafiği olumsuz etkileyerek insan yaşam kalitesini düşürücü bir etki yaratmaktadır. Trafik olgusunu şekillendiren birçok faktör arasında insan trafiği, araç trafiği ve sinyalizasyon gibi etkenler bulunmaktadır. Bu etkenlerden biri de seyir halinde bulunan araçların otoparka erişimi esnasında ortaya çıkan zorluklardır. Bu çalışma, trafik yoğunluğunu etkileyen otopark yer seçim problemine odaklanmaktadır. Atakum, İlkadım, Canik ve Tekkeköy ilçeleri üzerine yürütülen çalışmada, bu bölgelerde yeni bir otopark inşa edilmesi durumunda, mevcut ilçe sınırları içindeki otopark taleplerini etkileyen kriterler belirlenmiştir. Bu kriterlerin ağırlıklarının belirlenmesinde Z-Bulanık sayı temelli bulanık analitik hiyerarşi prosesi kullanılmıştır. Bu yöntem, otopark taleplerini etkileyen kriterlerin önem ağırlıklarını belirlemek amacıyla uygulanmış, böylece kriterlerin öncelikli ağırlıkları belirlenmiştir. Belirlenen kriterlerin çalışma bölgesine ait verileri toplanmıştır. Görsel ve koordinatsal netlik amacıyla toplanan veriler, coğrafi bilgi sistemleri üzerinden sayısallaştırılarak harita tabanları oluşturulmuştur. Her kriterin ağırlıkları göz önünde bulundurularak ağırlıklı bindirme analizi uygulanmıştır. Uygulanan analiz sonucunda, Samsun ili dört merkez ilçe sınırları içinde yeni bir otopark kurulma planının işlevsel olarak optimum seviyede talepleri karşılayabilme yeteneği yüzdesel olarak belirlenmiştir. Talep karşılama yeteneği olmayan noktalar ise 0-1 arasında değerler alacak şekilde görselleştirilerek Samsun ili otopark uygunluk haritası oluşturulmuştur. Son olarak Samsun ili merkez ilçelerinde yer alan, otopark inşasına uygun, imar planında park bölgesi olarak tanımlı alanlar belirlenmiştir. Park bölgesi olarak tanımlı alanlara kriterlere uygulanan sayısallaştırma işleminin uygulanması ardından coğrafi bilgi sisteminde oluşturulan uygunluk haritası ile kıyaslanarak ilçelerde kurulması planlanan otopark arazisi için uygunluk değerleri kıyaslanmıştır. Bu sayede dört ilçe içerisinde otopark kurulma planı dahilinde optimum seviyede talepleri karşılayabilecek noktalar belirlenmiştir.

In rapidly growing and developing cities, the increase in population leads to a rise in the number of vehicles, negatively impacting traffic and reducing the overall quality of human life. Among the many factors shaping the phenomenon of traffic, elements such as pedestrian traffic, vehicular traffic, and signalization play significant roles. One of the factors contributing to traffic congestion is the challenges faced by vehicles in accessing parking areas. This study focuses on the parking space selection problem that influences traffic density.In the research conducted on the Atakum, İlkadım, Canik, and Tekkeköy districts, criteria affecting the demand for parking spaces within the current district boundaries were identified in the event of constructing a new parking facility. Z-Fuzzy number-based Fuzzy Analytic Hierarchy Process (FAHP) was employed to determine the weights of these criteria. This method was applied to determine the importance weights of the criteria influencing parking demands, thereby establishing their priority weights. The data related to the identified criteria were collected for the study region. The collected data, for the purpose of visual and coordinate clarity, were digitized through Geographic Information Systems (GIS) to create map bases. Weighted overlay analysis was conducted, taking into account the weights of each criterion. As a result of the analysis, the functional capacity of a plan to establish a new parking lot within the boundaries of the four central districts of Samsun province was determined as a percentage, capable of meeting the demands at an optimum level. Points with no capacity to meet demands were visualized by assigning values between 0 and 1, creating a suitability map for parking in Samsun province.Finally, areas suitable for parking construction, defined as park zones in the zoning plans, were identified in the central districts of Samsun province. The digitization process applied to the areas defined as park zones, along with the suitability map created through GIS, allowed for a comparison of suitability values for the planned parking areas in the districts. Consequently, points within the four districts capable of meeting demands at an optimum level as part of the parking construction plan were identified.