Liman Gölü (Samsun-Türkiye) Fitoplanktonu ve Mevsimsel Değişimi Üzerinde Bir Araştırma

Abstract

Liman Gölü fitoplanktonunun mevsimsel değişimi ve bu değişime etki eden faktörlerOcak 2002-Aralık 2003 tarihleri arasında incelenmiştir. Fitoplanktonda Bacillariophyta,Chlorophyta, Cyanophyta, Dinophyta, Xantophyta, Chrysophyta ve Cryptophytadivizyolarına ait toplam 130 takson tespit edilmiştir. Süksesyon 2002 yılında R-Stratejileri(yüksek yüzey alanı/hacim oranına sahip, Pseudanabaena limnetica Lemmermann gibifilamentli mavi yeşil algleri içeren) ile başlamıştır. Daha sonra bu grubu C-Stratejileri (hızlıbesin absorpsiyonu, asimilasyon ve replikasyon oranları ile karekterize edilen küçük yeşilalgler) takip etmiştir. Sonra yine R-Stratejileri, onu takiben son olarak C-Stratejileri hakimolmuştur.Liman Gölü fitoplanktonu ve mevsimsel değişimi üzerinde fiziksel faktörlerden ışık vesıcaklık etkili olmuştur. Sıcaklığın artışı ile Cyclotella ocellata Pantocsek ve Microcystisaeruginosa (Kützing) Kützing türlerinin birey sayılarında artışlar olmuştur. Yağışın az olduğuaylarda toplam organizma miktarı artmıştır. Araştırma süresince en düşük yağış miktarınınelde edildiği 2003 Eylül ayında 1. ve 2. istasyonlarda maksimum toplam organizma değerlerielde edilmiştir.Araştırma alanında yüzey ve 1m derinlikteki fitoplanktonun kompozisyonudeğişmemiştir. Bacillariophya üyeleri tür sayısı bakımından dominant iken tür yoğunluğubakımından Chlorophyta ve Cyanophyta üyeleri dominant olmuştur. Chlorophyta grubundanAnkistrodesmus falcatus (Corda) Ralfs ve Kirchneriella lunaris (Kirchner) K. Möbiussırasıyla 2003 sonbahar ve 2002 ilkbahar mevsimlerinde artış göstermişlerdir. Cyanophytadivizyosundan Pseudanabaena limnetica türünün 2002 ilkbahar ve yaz mevsiminde ve 2003sonbahar mevsiminde aşırı çoğalma yaptığı tespit edilmiştir. Aynı divizyodan Merismopediapunctata Meyen ise 2002 ve 2003 sonbahar mevsiminde önemli sayılara ulaştığı görülmüştür.Shannon-Weaver tür çeşitliliği, kümeleme analizi ve çok boyutlu ölçekleme (NMDS)analizi uygulanarak fitoplankton birlik yapısındaki değişimler incelenmiş ve böylecekommunite yapısı özetlenmeye çalışılmıştır. Hem kümeleme analizi hem de NMDS analizisonuçları kış ve 2003 ilkbahar ayları arasındaki farklılıkların tüm istasyonlarda maksimumolduğunu göstermektedir. Örnekleme süresince yüzeyde türce en zengin istasyon 2003 Mayısayında 0,885 bits.mm3 ile 1. istasyon olmuştur. En düşük indeks değeri (0,101 bits.mm3) 2002Temmuz ayında 1. istasyonda tespit edilmistir. Düzenlilik indeksi değişimlerine göre enyüksek değer (1bits.mm3) 2002 Ocak ayında 3. istasyonda, en düşük değer ise 0,105 bits.mm3ile 2003 Temmuz ve Eylül aylarında 2. ve 3. istasyonlarda elde edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Liman Gölü, fitoplankton, mevsimsel değişim, fonksiyonel grup,kümeleme, Shannon, NMDS.The seasonal variation of the phytoplankton of Liman Lake and the factors effectingthe variation were studied between January 2002 and December 2003. A total of 130 taxabelonging to Bacillariophyta, Chlorophyta, Cyanophyta, Dinophyta, Xantophyta, Chrysophytaand Cryptophyta were identified. The succession during 2002 began with R-Strategists (witha high surface to volume ratio, including blue-green algae with filaments like Pseudanabaenalimnetica Lemmermann). This group was followed by C-Strategists (small green algae thatcharacterised with fast nutrient absorption, assimilation and replication ratios). This groupwas again followed by R-Strategists and at last C-Strategists became dominant.The phytoplankton of Liman Lake was affected by physical factors such as light andtemperature. The abundance of Cyclotella ocellata Pantocsek and Microcystis aeruginosa(Kützing) Kützing increased by temperature. Total number of organisms increased in monthswith lower rainfall. Maximum total number of organisms were recorded in St. 1 and St. 2 inSeptember 2003 with the lowest rainfall.The composition of the phytoplankton was almost same in the surface and at 1mdepth in the study area. While Bacillariophyta members were dominant in terms of speciesnumber, Chlorophyta and Cyanophyta were dominant in terms of species abundance in thestudy area. In the Chlorophyta, Ankistrodesmus falcatus (Corda) Ralfs and Kirchneriellalunaris (Kirchner) K. Möbius showed an increase in autumn of 2003 and spring of 2002respectively. In the Cyanophyta, Pseudanabaena limnetica was found to be peaked in springand summer of 2002 and 2003 autumn. From the same divisio Merismopedia punctata Meyenwas found to be significantly increased in 2002 and autumn of 2003.The variations in the phytoplankton community structure were investigated byapplication of NMDS (Non-metric Multidimensial Scaling), Cluster Analysis and Shannon-Weaver Diversity and by the way the community structure was summarized. Both the resultsof Cluster and NMDS analysis showed that the differences between winter and spring monthsof 2003 were maximum. The highest value for species diversity index occured with 0.885bits.mm3 in May 2003 in St. 1. The lowest value for diversity index (0.101 bits.mm3) wasrecorded in July 2002 in St. 1. While maximum relative species abundance (evenness) (1bits.mm3) were recorded in January 2002 in St. 3, the lowest value was determined in Julyand September 2003 with 0.105 bits.mm3 in St. 2 and St. 3.Key Words: Liman Lake, phytoplankton, seasonal variation, functional group, cluster,Shannon, NMDS.