Samsun Kıyı Şeridindeki Midyelerde Risk Değerlendirmesi

Abstract

İnsanlar yaşamları boyunca çeşitli tehlikelere ve risklere maruz kalmışlardır. Bunların en etkili olanı gıda kaynaklıdır. Bu çalışmada riskleri ve derecelerini belirlemek amacıyla insanlar tarafından son yıllarda fazlaca tüketilen ve sucul kirlilikte belirleyici olan midyeler kullanılmıştır. Bu çalışmada, Samsun Kıyı Şeridinde yaşamlarını sürdüren organizmalardan Mytilus galloprovincialis türü midyenin yumuşak dokularında meydana gelen ağır metal birikimleri ile midyelerin tüketimi sonucu insan sağlığında oluşacak risklerin hesaplanması amaçlanmıştır. Samsun Kıyı Şeridindendeki üç noktadan (Belediye Evleri, Liman İçi ve Eğitim Fakültesi) alınan üç tekrarlı midye örneklerinde 13 ağır metal (Al, Fe, Cr, Mn, Ni, Cu, Zn, Cd, Hg, Pb, Sr, Cs, As) için konsantrasyonlar belirlenmiştir. Midye örneklerinde en fazla rastlanan artan metal konsantrasyonları Zn>Fe>Al olarak belirlenmiştir. Alınan midye örneklerinde sağlık risk değerlendirmesi için belirlenen faktörlerden EDI yetişkinlerde en fazla Zn metalinde 0,039 mg/kg.gün, en az ise Cs metalinde 0,000003 mg/kg.gün olarak belirlenmiştir. THQ faktöründe ise yetişkinlerde Cd metali 4,58 olarak düşük riskli, diğer metallerin ise önemli risk oluşturmadığı belirlenmiştir. Kanser olmayan toplam hedef tehlike oranı (HI) ise HI>1 olduğundan sağlık riski oluşturacağı belirlenmiştir. Hedef kanser riski (CR) sonuçlarımız Cd metalinde (0,069) yüksek bulunurken, Pb metalinde (0,00002) en düşük olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, mevsimsel kirlilik kaynaklarının alıcı ortama ulaşması ile midye örneklerindeki ağır metal çeşitliliği ve insanların tüketim miktarı sağlık risklerinin oluşabileceğini göstermektedir. Anahtar Sözcükler: Samsun kıyı şeridi, Mytilus Galloprovincialis, ağır metal, midye, risk değerlendirmesiPeople have been exposed to various dangers and risks throughout their lives. The most effective of these is food-borne. In this study, mussels, which have been consumed by humans in recent years and are determinant in aquatic pollution, were used in order to determine the risks and their degrees. In this study, it was aimed to calculate the risks to human health as a result of heavy metal accumulations in the soft tissues of Mytilus galloprovincialis type mussel, which is one of the organisms that live on the Samsun Coastline, and the consumption of mussels. 13 heavy metals (Al, Fe, Cr, Mn, Ni, Cu, Zn, Cd, Hg, Pb, Sr, Cs, As) in triple replicated mussel samples taken from three points (Municipal Houses, Harbor Interior and Faculty of Education) on the Samsun Coastline concentrations have been determined. The most common increasing metal concentrations in mussel samples were determined as Zn>Fe>Al. Among the factors determined for health risk assessment in mussel samples, EDI was determined as 0.039 mg/kg.day for Zn metal at most and 0.000003 mg/kg.day for Cs metal at least. In the THQ factor, on the other hand, it was determined that Cd metal was 4.58 in adults with low risk, while other metals did not pose a significant risk. Since the total non-cancer target hazard ratio (HI) is HI>1, it was determined that it would pose a health risk. Our target cancer risk (CR) results were found to be high in Cd metal (0.069) and lowest in Pb metal (0.00002). As a result, the heavy metal diversity in mussel samples and the amount of consumption by people show that health risks may occur with the seasonal pollution sources reaching the receiving environment. Keywords: Samsun coastline, Mytilus Galloprovincialis, heavy metal, mussel, risk assessment