Dillerarası Çeviride Yabancılık Sorunu

Abstract

Bu makalede, çeviri pratiği ve çeviribilim açısından dillerarası çeviri sürecinde ortaya çıkan yabancılık sorununun nasıl konumlandırıldığını hermenötik perspektiften hareketle tespit etmeye çalıştık. Çeviride yabancılık sorunu araştırmamızda iki temelde tartışılmıştır: Çeviri pratiği ve çeviribilim açısından yabancılık sorunu; çevirmen açısından yabancılık sorunu. Çeviribilim açısından yabancılık şu temel sorular bağlamında ele alınmıştır: Kaynak dilde ve kültürde bulunan farklı unsurlar hedef dil-kültürüne nasıl aktarılmaktadır? Bu aktarılan unsurların/anlamların dilsel ve kültürel bağlamları çeviride nasıl yansıtılmaktır? Zira çeviri bireysel insan düşüncesini, toplumsal değerleri ve çeşitli semiyotik yapıları da aktardığı için dilbilgisi odaklı yapısal yöntemler yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, çalışmamızda çevirinin dinamik yapısının tam bir şekilde yansıtılması için zamansal ve mekânsal gerçekliğinin dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır. Araştırmamızda çevirmen açısından yabancılık sorunu ise kaynak metnin yazıldığı tarihsel bağlamın ve çevirmenin içinde bulunduğu kültürel ve sosyal koşulların, çeviri sürecine etkisi tartışılmıştır. Bu noktada çevirmenin genel itibariyle iki temel strateji arasında seçim yapmak zorunda olduğu belirtilmiştir: Yabancılaştırma ve yerlileştirme. Çünkü bu stratejiler arasında yapılacak tercih, çevirideki kültürel farklılıklara nasıl yaklaşılacağı, çevirinin hedef kültürde hangi etkiyi yaratacağı ve muhatabın çeviriden nasıl bir deneyim kazanacağı gibi sorularının cevabı belirleyecektir. Sonuç olarak çeviride yabancılaştırma ve yerlileştirme stratejileri birbirine zıt olarak düşünülse de çoğu çeviri sürecinde bu iki stratejinin metnin amacına, türüne ve hedef kitlesine göre bir arada kullanılabileceği ifade edilmiştir.