Tügolbay Sıdıkbekov'dan Seçme Metinler Üzerine Köken Bilgisi Çalışması

Abstract

XI ÖZET Kırgız dili Türkçenin Kuzey Batı lehçelerindendir. Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinden Kırgızistan'ın resmi dilidir. Ayrıca Özbekistan, Kazakistan, Tacikistan'da ve Çin'in Xinjiang eyaletinde, Moğolistan'da ve Pakistan'ın bazı bölgelerinde konuşulur. Kırgızca tarihsel olarak Eski Kırgızca (VIII. yy - XI. yy.), Orta Kırgızca (Xyy.-XV.yy.) Yeni Kırgızca (XV. yy. 'den günümüze kadar) olmak üzere üç bölümde incelenir. Bugün lehçenin kuzey ve güney kollan bazı ayrılıklar göstermektedir. Kırgız yazı dilinde kuzey Kırgızcanın özellikleri baskındır. 1941 'den itibaren kiril kökenli bir alfabe kullanılmış, 1992' de Latin harflerine geçme karan alınmıştır. Kırgız Edebiyatında Sovyetler Birliği Dönemi önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada o dönem Kırgız yazarlarından Tügölbay Sıdıkbekov'dan seçme metinler üzerinde Kökenbilgisi çalışması yapılmıştır. Kırgızcanın Eski Türkçeye ve Türkiye Türkçesine göre köklerinde ve eklerinde oluşan değişmeler incelenmiştir. Tügölbay Sıdıkbekov'dan seçme metinlerin kiril harflerinden Latin harflerine aktanım ve Türkiye Türkçesine çevirisi çalışmanın sonunda sunulmuştur. Vildan KARABULUTXII SUMMARY Kirghiz language is one of the northwestern dialects of Turkish. It is the official language of Kirghizistan, one of the Republics of Central Asia. It is also spoken in Uzbekistan, Kazakhstan, Tajikistan, Xinjiang Province of China, Mongolia and some parts of Pakistan. Kirghiz language historically has three parts as Ancient Kirghiz language (8-11 th cen.), Medieval Kirghiz language (10-15 th cen.) and New Kirghiz Language (from 15 th century upto today). Today the northern and southern branches of the dialect have some differences. In the written language, the characteristics of the Northern Kirghiz are dominant. Beginning from 1941 an alphabet with Cyrillic origin had been used and in 1992 it was decided to use Latin letters. The Period of Soviet Unions has an important effect on Kirghiz Literature. In this research a study of origin has been carried out on some selected works of Tugolbay Sıdıkbekov, who was one of the writers of this period. The changes in the origins and suffixes of Kirghiz language have been examined according to Ancient Turkish and Turkey Turkish. The translation of the selected texts from Tugolbay Sıdıkbekov from Cyrillic into Latin and their Turkish translation have been presented at the end of this study. Vildan KARABULUT