Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Polikliniğine Başvuran 18-65 Yaş Arası Bireylerde Depresyon ile Akdeniz Tipi Beslenme Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi

Abstract

AMAÇ: Bu çalışmanın amacı OMÜ Tıp Fakültesi Aile Hekimliği polikliniğine başvuran hastalarda Akdeniz tipi beslenme ve depresyon arasında bir ilişki olup olmadığını tespit etmektir. GEREÇ VE YÖNTEM: Bu çalışma kesitsel, tanımlayıcı, açık kontrolsüz tipte bir anket çalışmadır. Bu çalışma kapsamında 15.02.2022 ile 15.03.2022 tarihleri arasında OMÜTF aile hekimliği polikliniğine başvuran 18-65 yaş arasındaki hastalara anket formu uygulanmıştır. Çalışmaya 305 kişi katılmıştır. Soruları eksik cevaplayanlar, hariç tutma kriterlerinden dolayı çalışmayı tamamlayamayanlar çıkartıldığında 243 kişi çalışmayı tamamlamıştır. Depresyonu ölçmek için 2001 yılında Kurt Kroenke ve arkadaşları tarafından DSM-4 tanı kriterlerine göre geliştirilmiş, 2016 yılında Yunus Emre Sari ve arkadaşları tarafından Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılmış olan Hasta Sağlık Anketi-9 (PHQ-9) ölçeği kullanılmıştır. Akdeniz diyeti uyumunu değerlendirmek için 2012 yılında Martínez-González ve arkadaşları tarafından geliştirilen, 2020 yılında Pehlivanoğlu ve arkadaşlarının geçerlilik ve güvenirlilik çalışmasını yaptığı Akdeniz Diyeti Uyum Ölçeği (Mediterranean Diet Adherence Screener, MEDAS) kullanılmıştır. Verilerin analizinde IBM SPSS 25.0 kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak kabul edilmiştir. BULGULAR: Çalışmayı 243 kişi tamamlamıştır. Çalışmaya katılanların %52.9 u kadın %47.1 i erkektir. Katılımcıların yaş ortalaması 37.2±11.5 dir. Katılımcıların %34,5 inde depresyon yok ya da hafif semptomlar; %46,9 u, hafif depresyon; %10,7 si orta düzey depresyon; %5,8 i şiddetli depresyon; %1,2 sinde çok şiddetli depresyon tespit edildi. Kadınların PHQ-9 skorları erkeklere göre anlamlı olarak yüksekti. Depresyon puanları ile yaş, kilo, bel çevresi ve vücut kitle indeksi arasında ters bir ilişki olduğu görüldü. Öğrencilerin depresyon puanları diğer mesleklerden daha yüksekti. Emekliler depresyon puanı en düşük meslek grubu idi. Bekarların depresyon puanları evlilere göre istatistiksel olarak anlamlı sekilde yüksekti. Sigara ve alkol kullanımının PHQ-9 skorlarında istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi yoktu. Katılımcıların %57,2 si (139 kişi) Akdeniz diyetine uyumsuz; %22.2 si(54 kişi) uyumlu; %20,6 si (50 kişi) ise sıkı uyumlu idi. Kadınlar erkeklere göre Akdeniz diyetine daha uyumlu idi. Daha ileri yaştakiler Akdeniz tipi beslenmeye daha uyumlu idi. Eğitim seviyesi arttıkça Akdeniz diyetine uyum azaldı. Gelir düzeyinin Akdeniz diyetine uyum üzerine anlamlı bir etkisi yoktu. Emekliler Akdeniz diyetine uyumu en yüksek meslek grubu iken, öğrenciler Akdeniz diyet uyumu en düşük gruptu. Evli olmak ya da kronik hastalığı olmak Akdeniz diyetine uyumun arttığı durumlardı. Sigara ve alkol kullanımının Akdeniz diyetine uyum üzerinde anlamlı bir etkisi yoktu. Her iki cinsiyette de depresyon puanları yükseldikçe MEDAS puanları anlamlı olarak azaldı. Kadınlar için yapılan lineer regresyon analizinde; MEDAS' tan alınan her bir puan, PHQ-9(depresyon ölçeği) da 0.46 puanlık bir azalmaya neden oldu. Yani Akdeniz diyetine uyumlu beslenmek kadınlarda depresyon için koruyucu, bağımsız bir faktördür. Erkekler için Akdeniz diyetine uyumsuzluk kadınlardaki gibi bağımsız bir risk faktörü değildir. Çalışmamızın başka bir önemli sonucu da kadın olmanın, erkek olmaya göre depresyon için 2.3 katlık bir risk artışı oluşturduğuydu. SONUÇ: Akdeniz diyeti ile depresyon puanları ters bir ilişki göstermekte olup, Akdeniz diyetine uyum arttıkça depresyon puanları düşmektedir. Bu durum kadınlarda daha belirgin olup, kadınlar için Akdeniz diyetine uyumlu olmak depresyondan koruyucu bağımsız bir faktörken, erkeklerde Akdeniz diyetine uyumlu olmak depresyondan koruyucu bağımsız bir faktör değildir. Bu konu literatürde de ancak son yıllarda araştırılmaya başlanmış olup, hastalara tedavi önerisi olarak sunmak için daha fazla sayıda çalışmaya ve daha yüksek kanıt düzeylerine ihtiyaç vardır.ABSTRACT AIM: The aim of this study is to determine whether there is a relationship between Mediterranean type nutrition and depression in patients who applied to the OMU Faculty of Medicine Family Medicine outpatient clinic. MATERIALS AND METHODS: This study is a cross-sectional, descriptive, open uncontrolled type survey study. Within the scope of this study, a questionnaire form was applied to patients between the ages of 18-65 who applied to the OMUTF family medicine outpatient clinic between 15.02.2022 and 15.03.2022. 305 people participated in the study. When those who answered the questions incompletely and those who could not complete the study due to the exclusion criteria were excluded, 243 people completed the study. The Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9) scale, developed by Kurt Kroenke et al. in 2001 according to DSM-4 diagnostic criteria, and a Turkish validity and reliability study conducted by Yunus Emre Sari et al. in 2016, was used to measure depression. The Mediterranean Diet Adherence Screener (MEDAS), which was developed by Martínez-González et al. in 2012 and whose validity and reliability studies were conducted by Pehlivanoğlu et al. in 2020, was used to evaluate Mediterranean diet adherence. IBM SPSS 25.0 was used in the analysis of the data. Statistical significance level was accepted as p<0.05. RESULTS: 243 people completed the study. 52.9% of the participants were female and 47.1% were male. The mean age of the participants was 37.2±11.5. 243 people completed the study. 52.9% of the participants were female and 47.1% were male. The mean age of the participants was 37.2±11.5. No depression or mild symptoms in 34.5% of the participants; 46.9% had mild depression; 10.7% moderate depression; 5.8% had severe depression; Very severe depression was detected in 1.2%. PHQ-9 scores of women were significantly higher than men. An inverse relationship was observed between depression scores and age, weight, waist circumference and body mass index. Students' depression scores were higher than other professions. Retirees had the lowest depression score. The depression scores of the singles were statistically significantly higher than the married ones. Smoking and alcohol use had no statistically significant effect on PHQ-9 scores. As depression scores increased in both genders, MEDAS scores decreased significantly. In the linear regression analysis for women; Each score on the MEDAS resulted in a 0.46 point reduction in the PHQ-9 (depression scale). In other words, eating compatible with the Mediterranean diet is a protective, independent factor for depression in women. For men, non-compliance with the Mediterranean diet is not an independent risk factor as it is for women. Another important result of our study was that being a woman was a 2.3-fold increased risk for depression compared to being a man. CONCLUSIONS: Depression scores show an inverse relationship with the Mediterranean diet, and depression scores decrease as adherence to the Mediterranean diet increases. This situation is more evident in women, and for women, adherence to the Mediterranean diet is an independent factor protecting against depression, whereas for men, adherence to the Mediterranean diet is not an independent factor protecting against depression. This subject has only been investigated in the literature in recent years, and more studies and higher levels of evidence are needed to present it to patients as a treatment recommendation.