Samsun Şelf Alanı (Güney Karadeniz)'nda Denizel Bentik Komünitelerde Ekosistem İşleyişinin Biyolojik Özellikler Analizi (BTA) İle Tanımlanması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, uzun yıllardır dip balıkçılık araçlarının neden olduğu mekanik baskıya maruz kalan Samsun Şelf alanı (SSA)'nda (Güney Karadeniz) makroinfaunal birliklerin sergiledikleri biyolojik özellikleri araştırmak ve fonksiyonel yapılarını belirlemektir. Bentik örnekler van veen grab kullanılarak 5 farklı istasyondan ve 4 farklı derinlikten mevsimsel olarak örneklenmiştir. Sediman örneklerinden hem çevresel veri hem de biyolojik veri elde edilmiştir. Sediman analizlerine göre Samsun şelf alanının yumuşak zemin karakterinde olduğu tespit edilmiştir. Sediman özellikleri ve infaunal yapı derinlik, mevsim ve istasyon gibi faktörler açısından değerlendirilmiştir. Derinlik ve EUNIS habitat sınıfı faunal birliklerin dağılımını kontrol eden en önemli faktörlerdir. SSA ekosisteminin fonksiyonel yapısınının ortaya konulmasında Biyolojik Özellikler Analizi (BTA) kullanılmıştır. SSA'da dağılım gösteren bentik infauna komüniteleri farklı derinlik ve istasyonlardaki baskın özellikleri tanımlamak için 10 biyolojik özellik (maksimum boy, morfoloji, ömür uzunluğu, larva gelişim yeri, üreme tipi, yaşam alanı, sedimandaki pozisyon, beslenme şekli, hareketlilik ve biyoturbasyon) ile analiz edilmiştir. SSA bentik ekosistem fonksiyonlarının değişkenliği, başlıca maksimum boy, yaşam alanı, sedimandaki pozisyon, beslenme şekli ve üreme tipi gibi özellikler ile yönetilmektedir. Küçük ve orta cüsseli morfolojiye sahip, biyobirikim üreten, oyuklarda yaşayan (gömülme davranışı) ve süzerek beslenen bivalvler, poliketler ve krustaseler 0-60 m derinliğinde nispeten daha boldur. Buna karşın, orta ve büyük cüsseli, karıştırıcı, serbest yaşayan, birikinti-yüzey altı birikintisi ile beslenen Amphiura, Abra, Papillicardium ve bazı poliketlerin biyokütle değerleri 60 m ve üzeri istasyonlarda daha yüksek biyokütle değerleriyle tanımlanmıştır. SSA'da bentik infauna komünitelerinin dağılımı ve ekosistem fonksiyonlarının değişiminde bivalv türleri ve küçük bir ekinoderm (Amphiura) sorumlu taksonlar olarak görünmektedir. Genel olarak, SSA'da bentik infaunanın fonksiyonel yapısının fiziksel baskıya karşı adaptasyon geliştirdiği ve bu alanda dağılım gösteren birliklerin mekanik baskıya dirençli taksonlardan oluştuğu sonucuna varılmıştır.

The aim of this study was to explore the biological traits expressed by macrofaunal assemblages in Samsun Shelf Area (SSA, the Southern Black Sea) which is exposed to high trawling disturbance for long terms and to determine their functional structure. Benthic samples were obtained from five different locations and four different depths (20 stations in total) with van veen grab seasonally. The sediment samples provided environmental and biological data. The sediment analysis indicated that Samsun shelf area can be defined to have a soft-bottom structure. Sediment variables and the faunal assemblage were evaluated in terms of factors such as depth, season and location. The depth and the habitat class of EUNIS are determined to be the most important factors controlling the distribution of faunal assemblages. Biological Traits Analysis (BTA) was used to investigate the functional structure of the SSA ecosystem. The infaunal communities distributed in SSA were evaluated by 10 biological traits (maximum size, morphology, longevity, larval development location, reproduction type, living habit, sediment position, feeding mode, mobility and bioturbation) to identify the characteristic traits for each depth and location. It is found that the variability of the benthic ecosystem functions in SSA were being driven by biological traits such as maximum size, living habit, sediment position, feeding mode, reproductive type. Bivalves, polychates and crustaceans having small or medium size, making biodeposition, living in crevices (burrowing behaviour) and feeding from suspension were relatively more abundant within 0-60 m depths. However, the biomass of Amphiura, Abra, Papillicardium and some polychaetes having traits of medium and large size, diffusive mixing, free living and feeding on deposit and subsurface deposit are described by higher values within depths over 60 m. It seems that bivalves and a small echinoderm (Amphiura) are the taxa responsible from the variability of ecosystem functions and the distribution of benthic infaunal assemblages. In general, it is concluded that the functional structure of the benthic infauna in SSA enhanced adaptation to physical disturbance and the assemblages distributed along this area are composed of the taxa resistant to this mechanic pressure.