Türk Kültüründe Kemik ve Kemikten Diriltme Motifi

Abstract

Türkler, tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren farklı kültürlerle etkileşime girerek çok sayıda din ve inanç sistemi ile karşılaşmış ve kimi zaman bu sistemleri benimseyerek kendi yaşamlarına adapte etmişlerdir. Birbirinden farklı bölgelerde farklı kültürleri tanıyan Türk toplulukları, başka toplumlarla girdikleri etkileşim sonucu çok katmanlı bir kültür yapısı meydana getirmiştir. Bu katmanlı kültür birlikteliği sonucunda çok sayıda uygulama ve inanış Türk kültürüne de sirayet etmiştir. Türkler karşılaştıkları toplumların din ve inanç sistemlerinden belli şekillerde etkilenmiş ve bu durum Türk kültür yapısına da yansımıştır. Toplumun kültürel yapısında meydana gelen değişim ve gelişmelere bağlı olarak bazı nesnelere farklı anlamlar yüklenmiştir. Çalışmada ele alınmış olan 'kemik' bu nesnelerden birisidir. Geçmişten bugüne farklı kültürlerde farklı anlamların taşıyıcısı olarak kabul gören kemik, canlıyı ayakta tutan yapı olmasının ötesinde kültürel olarak da çok sayıda inanç sisteminin temel unsurlarından birisidir. Kemik eski Türk dinlerinden itibaren çok sayıda inanç ve kültürde saygı duyulan, özel anlamlar yüklenen bir nesne olarak karşımıza çıkmaktadır. Şamanizm, animizm gibi ilkel sayılabilecek dini inanışlar içerisinde farklı işlevsellikler taşıyan 'kemik' İslamiyet sonrası inanışlarda da önem taşımaya devam etmiştir. Kemiğe atfedilen önem halk arasındaki inanışlarda da görülmektedir. Çalışmada Türk kültüründe ruhun sonsuzluğu, yeniden dirilme/diriltme, kahramanın intikam süreci, halk inanışları, fal ve falcılık bağlamında kemiğin önemi ve yeri konusuna değinilecek, halk inanışları boyutunda kemikle ilgili uygulamalardan örneklere yer verilerek, bu konuda geçmişten bugüne aktarılmış bilgilerin ışığında bahsi geçen konuların değerlendirmesi yapılmaya çalışılacaktır. Edebi metinlerde kemiğin bir nesne olmanın ötesinde hangi anlamları teşkil ettiği hususuna değinilerek, kültürel anlamı olan bir nesnenin edebiyata nasıl yansıdığının değerlendirmesi yapılmaya çalışılacaktır. Türk kültüründe kemik ve kemikten diriltme temeline dayanan motiflerin kullanıldığı bağlamlara ve bu kullanımların Türk kültürü içerisindeki önemine değinilecektir.From the moment Turks emerged on the historical stage, they have interacted with various cultures, encountering numerous religions and belief systems, sometimes adopting and adapting these systems into their own lives. Turkish communities, which have been exposed to diverse cultures across different regions, have formed a multi-layered cultural structure as a result of interactions with other societies. This layered cultural amalgamation has led to the incorporation of various practices and beliefs into Turkish culture. Turks have been influenced by the religious and belief systems of the societies they encountered, and this influence is reflected in the cultural structure of the Turks. As changes and developments occur in the cultural fabric of the society, certain objects have acquired different meanings. The object examined in this study is 'bone.' Throughout history, bone has been regarded as a carrier of various meanings in different cultures; beyond being the structure that supports life, it has also been a fundamental element of numerous cultural belief systems. Bone has continued to hold significance in belief systems after the advent of Islam, even within primitive religious beliefs such as shamanism and animism, where it carries different functionalities. The importance attributed to bone is evident in folk beliefs. This study will address the significance and role of bone in Turkish culture concerning the concepts of the eternity of the soul, resurrection, the hero's revenge process, folk beliefs, as well as divination practices. Examples of applications related to bone in the context of folk beliefs will be provided, and an evaluation of the discussed topics will be made in light of the knowledge transmitted from the past to the present. The text will also explore the meanings that bone represents beyond being an object in literary works, assessing how a culturally significant object is reflected in literature. The contexts in which motifs based on bone and the theme of resurrection are used in Turkish culture will be examined, along with their significance within the Turkish cultural framework.