Kur'ân'da Nazım: Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın Hak Dini Kur'ân Dili Eseri Örneği

Abstract

Çalışmamızın konusu Kur'ân'da Nazım: Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın Hak Dini Kur'ân Dili Eseri Örneğidir. Çalışmamız giriş ve iki bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde yaptığımız araştırmanın konusunu, önemini, yöntemini ve kaynaklarını ele aldık. Birinci bölümde nazım kavramı, nazım tarihi, nazmı kabul eden önemli İslâm âlimleri ve Kur'ân'ın nazmıyla ilgili eserlerini anlattık. Ayrıca birinci bölümde Kur'ân'ın nazmı ve nazmı sağlayan unsurları da ele aldık. İkinci bölümde ise Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır'ın hayatını, tefsir metodunu ve nazım anlayışını ifade edip, Elmalılı'nın tefsirinden Kur'ân'ın nazmına örnekler verdik. Kur'ân, mu'ciz bir kitaptır ve bu i'câzı sağlayan belâgat, fesâhat gibi birçok farklı unsurlar vardır. Bunlardan birisi ve hatta en önemlisi de Kur'ân'ın nazmıdır. Kur'ân'ın nazmı ise çeşitli şekillerde sağlanır. Örneğin Kur'ân'daki kelimelerin seçimi, kelimelerin dizilişi, fâsıla uyumu, gerek âyet içi gerek âyetler arası ve gerekse de sûreler arasındaki münâsebet Kur'ân'ın nazmını oluşturur. Ayrıca siyâk ve sibâk da nazmı oluşturan bir diğer önemli etkendir. Çalışmamızda nazmı sağlayan bu unsurları örnekler vererek anlattık. Kalpleri tatmin edip iç huzurun sağlanması ve okurken musiki bir hava sergilemesi Kur'ân'ın nazmındaki edebî güzellik sayesindedir. Kur'ân'ın nazmı nedeniyle kelimeler inci tanesi gibi dizilmiştir. Kur'ân-ı Kerîm, ne şiir ne de nesirdir. Fakat nazmı nedeniyle şiir ve nesirden daha selis, daha cereyanlı ve daha âhenklidir. Kur'ân-ı Kerîm'de hem lafız hem de anlam bakımından bir iç bütünlük vardır. Nazım konusu ilk zamanlar ayrı bir konu halinde ele alınmamıştır. Belli bir konu başlığı altında örneğin i'câz veya münâsebet başlığı altında ele alınmıştır. Özellikle Abbasiler döneminde akıl ve nakle itimat artınca düşünce yapısında büyük değişiklikler oldu. Kur'ân'ın farklı yönlerini incelemeye yöneldiler. Daha sonra ise Nazmü'l-Kur'ân'ın anlam çerçevesi iyice genişletilip müstakil bir konu halinde incelenmeye başlanmıştır. Ebû Ubeyde, Ma'mer İbn el-Müsennâ'nın Mecâzü'l-Kur'ân ve Câhız'ın Nazmü'l-Kur'ân adlı eserleri Kur'ân'ın nazmına kapılarını açan ilk eserlerdir. Daha sonra ise Abdülkâhir Cürcânî, Zemahşerî, Fahreddin Râzî ve Bikâî gibi büyük İslâm âlimleri eserlerinde nazma büyük bir yer vererek nazım konusunun sistemleşmesini sağlamışlardır. Son dönem de ise Abdülhamîd Ferâhî, talebesi Emin Ahsen İslâhî, Mevdûdî, Seyyid Kutub ve Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır da nazma büyük önem vermiş ve eserlerinde nazmı ele almış önemli İslâm müfessirleridir. Anahtar kelimeler: Kur'ân, i'câz, nazım, münâsebet, belâgat, fesâhat.

The subject of our study is the Qur'anic Nazm in the context Hak Dini Qur'an Dili of Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır. Our study consists of an introduction and two parts. In the introduction, we discussed the subject, importance, method and sources of the research. In the first part, we explained the concept of nazm, history of nazm, important Islamic scholars who accepted nazm and their works related to the Quranic nazm. In addition, in this part, we touched on what the Quranic nazm is and the elements that made it possible. In the second part, we gave information about the life of Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, his method of tafsir and his understanding of nazm and also we gave examples of the nazm of the Quran from his tafsir work. Quran is a miracle book and there are many different elements that provide this, such as rhetoric and eloquence. One of them and even the most important is the nazm of the Quran. The Quranic nazm is provided in various ways. For example, the choice of the words in the Quran, the arrangement of the words, the harmony between the intervals, the relationship both within the verses and between the verses and even between the suras constitute the nazm of the Quran. In addition, siyâk and sibâk are other important factors contributing to the formation of nazm. In our study, we explained these elements that make nazm by giving examples. The satisfaction of the hearts, the achievement of inner peace and the musical atmosphere while reading are thanks to the literary beauty in the nazm of the Quran. Because of the nazm of the Quran, the words are arranged like a pearl grain. The Quran is neither poetry nor prose. But however, the Qur'an is more fluent, more effective and more harmonious than poetry and prose due to the nazm of the Qur'an. In the Qur'an, there is an inner unity in terms of both word and meaning. The subject of nazm has not been dealt with as a separate topic before. It was covered under another topic, for example, miracles or relationship?. Especially in the Abbasid period, when trust in reason and narration increased, great changes took place in the mentality. Especially during the Abbasid period, great changes took place in the mindset when confidence in reason and narration increased.? Scholars tended to examine different aspects of the Quran. Later, the meaning of Quranic nazm was thoroughly expanded and started to be examined as a separate subject. The works of Abu Ubeyde and Mamer Ibn el Müsenna's Mecazü‟l-Quran and Cahız's Nazmü‟l-Quran are the first works that opened their doors to the Quranic nazm. Later on, great Islamic scholars such as Abdülkâhir Cürcânî, ZemahĢerî, Fahreddin Râzî and Bikâî gave a great place to nazm in their works and ensured its systematization. In the last period, Abdülhamîd Ferâhî, his students Emin Ahsen Ġslâhî, Mawdûdî, Seyyid Kutub and Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır were also important Islamic interpreters who gave great importance to nazm and handled it in their works. Key words: Quran, Nazm (Coherence), Ġ‟caz, Rhetoric, Eloquence.