Pareidolia'nın Sanatta Materyal ve Yöntem Olarak Kullanımı

Abstract

Gerçekte bir bağlantısı olmayan rastgele olguların, anlamlı bir bütün oluşturduğu hissine Apofeni denilmektedir. Sanrısal düşünce, kumar ve pareidolia alt türleri sayılabilir. Pareidolia, görüntü veya seslerin hatalı algılanması sonucu anlamlı algılanmasıdır. Pareidolia tarihte farklı isimlendirmelerle anılmış ve yerli literatürde bu fenomene az yer verilmiştir. Bu sebepler pareidolia fenomenini araştırılması ve ulaşılması zor bir konu haline getirmiştir. Bu araştırma tarihsel süreç içinde pareidolia fenomeninin varoluşunu, sanat alanları dışında hangi bağlamlarda ortaya çıktığı ve sanat alanlarında materyal ve yöntem olarak kullanımını belirlemeyi amaçlanmıştır. Araştırma, nitel yöntemlerden doküman analizi yöntemiyle ulaşılan literatürün, taranması ve pareidolia ile bağlantı kurularak analiz edilmesini içermektedir. Bu araştırma pareidolia fenomenini açıklaması, sanat alanlarında materyal ve yöntem olarak kullanımını örneklerle sunması yönünden önemli olduğu düşünülmektedir. Pareidolia fenomeninin görsel sanatladan; mimari, sinema, heykel, grafik, resim gibi alanlarla ilişkisi araştırılmış ve örnekleri incelenmiştir. Bilişsel yanılsamalardan belirsiz yanılsama ve kurgu yanılsaması, pareidolia fenomenin görsel yanılsama sınıfı sayılabilir. Felsefede pareidolia fenomeni, bulutlar ve duyu yanılması bağlamında ele alınmıştır. Doğal afetlerin etkisiyle şekillenen birçok kaya oluşumu pareidolia nesnesine dönüşmüştür. Seçilim Baskınının sonucu olan pareidolia fenomenin, bazı hayvan ve bitkilerin hayatta kalma ihtimalini arttırdığı düşünülmektedir. Pareidolia, klinik ve radyolojik kalıpları tanımaya, ezberlemeye yardımcı olan ve genel teşhis becerilerini geliştiren yararlı bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Sağlıklı bireylerde de yaşanmasına rağmen akıl sağlığı, yorgunluk, inançlar pareidolia fenomeninin sık ve şiddetli ortaya çıkmasına sebep olabilmektedir. Sigmund Freud'un terapi yöntemlerinden olan Serbest Çağrışım, Rorschach testi ve sanatsal otomatik teknikler otomatizmden doğmuştur. Otomatizm, bilinçaltını, düşünceyi ve duyguyu serbest bırakmayı amaçlayan teknikleri ve yaklaşımı ifade etmektedir. Rorschach kartları sanatta etkisini göstermiştir. Lekeleme, otomatik çizim, dekalkomani, frotaj (sürtme), paranoid-eleştirel, damlatma-sıçratma vd. sanatsal otomatik tekniklerdir. Sanat eğitiminde bu ve benzeri tekniklerin kullanımının yaratıcılığa etkisi olabileceği düşünülmektedir. Tragedya, öykü, mimari, illüstrasyon, karakter tasarımı, animasyon, afiş tasarımı, heykel ve resim gibi alanlarda pareidolia materyal ve yöntem olarak kullanmıştır.Apophenia is the perception that random phenomena with no real connection form a meaningful whole. This phenomenon includes subtypes such as delusional thinking, gambling, and pareidolia. Pareidolia is the perception of images or sounds as meaningful due to faulty perception. Throughout history, pareidolia has been referred to by different names, and it has received little attention in the local literature. These factors make the pareidolia phenomenon a challenging subject to research and access. The objective of this research is to investigate the existence of the pareidolia phenomenon in historical contexts beyond the field of art, as well as its use as a material and method in the arts. The study involves analyzing literature using the document analysis method, a qualitative approach that establishes a connection with pareidolia. This research explores the phenomenon of pareidolia and its use as a material and method in art fields. It investigates the relationship between pareidolia and visual arts, including architecture, cinema, sculpture, graphics, and painting, and provides examples. Pareidolia is a phenomenon that can manifest as cognitive illusions, such as the illusion of uncertainty and the illusion of fiction. This phenomenon has been discussed in philosophy in the context of clouds and sense illusions. Additionally, many rock formations shaped by natural disasters can resemble pareidolia objects. The phenomenon of pareidolia, resulting from selection pressure, is believed to enhance the survival chances of certain animals and plants. Pareidolia is a helpful method for recognizing and memorizing clinical and radiological patterns, thereby improving general diagnostic skills. Although it can also occur in healthy individuals, pareidolia phenomena can be frequent and severe due to mental health, fatigue, or beliefs. Free Association is a therapeutic method developed by Sigmund Freud. Rorschach test and artistic automatic techniques were also born from automatism. It aims to release the unconscious mind, thoughts, and emotions. Automatism refers to techniques that aim to achieve this goal. Rorschach cards have influenced art, including painting, automatic drawing, decalcomania, frottage (rubbing), paranoid-critical, dripping-splashing, and other artistic automatic techniques. Using techniques like these in art education can enhance creativity. Pareidolia has been utilized as a material and method in various fields, including tragedy, story, architecture, illustration, character design, animation, poster design, sculpture, and painting.