Oğuz Grubu Türk Lehçelerindeki Hareket Fiillerinde Yalancı Eşdeğerlikler

Abstract

Bu çalısma ile Oguz Grubu Türk Lehçeleri olarak kabul edilen Türkiye, Azeri, Türkmen ve de Gagauz Türkçesi sözlüklerindeki hareket fiillerinde yer alan yalancı esdegerlikler tespit edilmeye çalısılmıstır. Bu grupta yer alan lehçeler ses, tarihi kaynaklar gibi yönlerden birbirine yakınlık gösterseler de aynı ses veya sekil özelliklerine sahip hareket fiilleri yansıttıgı anlamlar bakımından farklılık arz edebilir. Bu da bu lehçelerden yapılacak çevirilerde problemlere yol açabilir. ste bu çalısmada, bu lehçelerde yalancı esdeger durumunda olan hareket fiilleri tespit edilerek, çeviri problemlerinin, anlam karısıklıgının giderilmesi amaçlanmaktadır. Bu nedenle de adı geçen dört lehçenin sözlügü karsılastırılarak hareket fiilleri tespit edilmis, yansıttıkları anlamlara bakıldıktan sonra bu fiiller, kısmî ve yalancı esdegerler olarak tasnif edilmistir. Bu tasnif sırasında sözcüklerin metafor, metonomi, somutlastırma gibi çesitli anlam olaylarıyla farklı anlamlar kazandıgı da ortaya koyulmustur. Böylece adı geçen dört lehçe sözlügünde birbiriyle anlam bakımından örtüsen es degerli hareket fiilleri oldugu gibi kısmen ve de tamamen farklılasarak yalancı es degerli durumuna gelen ve de dikkat edilmedigi takdirde anlam karısıklıgına yol açan hareket fiillerinin oldugu tespit edilmistir. Bu baglamda bu çalısmanın bu dört lehçeden yapılacak çeviri çalısmalarında faydalı olacagını ve bu alanda bundan sonra yapılacak çalısmalara da ısık tutacagı düsünülmektedir.

Through this study, it has been tried to determine the false equivalences between action verbs in the dictionaries of Turkey, Azerbaijani, Turkmen and Gagauz Turkish, accepted as Oghuz Group Turkish Languages. Although the dialects which are present in this group seem to be similar to each other in aspects of sound and historic origins, some action verbs, having the same sound or form features, can demonstrate differences in terms of the meaning the convey. So, this can cause some problems in translations from these dialects. And in this study, it is aimed to eliminate translation problems and ambiguities in the meaning by determing the action verbs which are false equivalents in these dialects. For this reason, after the dictionaries of these four dialects have been compared to each other, action verbs have been determined and after their meanings have been examined, they have been classified as partial and false equivalences. During this classification, it has been noted that these words have gained different meanings through varios meaning matters such as metaphore, metanomy and concretization. Thus, it has been determined that in the dictionaries of four dialects previously mentioned, there are action verbs which turn into false equivalents by getting different partly or entirely and cause ambiguity in meaning if not paid attention as well as some equivalent action verbs which correspond with each other in terms of meaning. To that affect, it is thought that this study will be useful in translation studies from these four dialects and shed light on the following studies in this area.