Samsun İlinde Kültür Balıkçılığı Yapan İşletmelerin Sosyo-Ekonomik Yapısının Ortaya Konulması

Abstract

Araştırmanın temel amacı Samsun ilinde kültür balıkçılığı yapan işletmelerin sosyo-ekonomik yapısını ortaya koymaktır. Araştırma verileri inceleme alanında faaliyet gösteren kültür balıkçılığı işletmelerinin tamamını oluşturan 21 işletmeden 2017 yılında anket yoluyla elde edilmiştir. Ayrıca araştırmada Samsun Gıda Tarım Hayvancılık İl Müdürlüğü ve Türkiye İstatistik Kurumundan (TÜİK) elde edilen veriler de kullanılmıştır. İncelenen işletmelerin ekonomik analizinde klasik ekonomik analiz yaklaşımlarından yararlanılmıştır. Balık maliyetleri fırsat maliyeti yaklaşımı ile hesaplanmıştır. Araştırma sonuçları, incelenen kültür balıkçılığı işletmelerinin ekonomik performansının iyi olduğunu göstermektedir. İncelenen işletmelerin ekonomik ve mali rantabilite değerleri sırasıyla %16 ve %29 olarak hesaplanmıştır. Denizde üretim yapan kültür balıkçılığı işletmelerinin karlılığı, barajda faaliyet gösteren işletmelerden daha iyi durumdadır. Araştırma sonucunda, 1 kg alabalık maliyetinin barajda 7,42 TL, denizde 8,14 TL olarak hesaplanmıştır. Bir kilogram Levrek üretim maliyeti 14,45 TL'dir. İşletmelerin en büyük masraf kalemini ise yem masrafı oluşturmaktadır. Barajda üretim yapan işletmelerin yem maliyeti toplam maliyetin %60,25'ini oluştururken denizde üretim yapan işletmelerde ise %46,28'ini oluşturmaktadır. İşletmeler üretim yerleri ve karlılıklarına göre karşılaştırıldıklarında denizde levrek üretiminin denizde alabalık üretimine göre 5 kat daha karlı olduğu tespit edilmiştir. Kapasite kullanım oranı ve devlet desteklemeleri ile işletmelerin rantabilite oranları arasında yüksek düzeyli ilişki tespit edilmiştir. Devlet desteklemelerinin işletmelerin kapasite kullanım oranlarını arttıracak şekilde verilmesi işletmelerin karlılığını arttıracaktır. Ayrıca denizde üretim yapan işletmelerin sadece levrek üretimine ağırlık vermeleri önerilmektedir. Anahtar Kelimeler: Alabalık, levrek, sosyo-ekonomik analiz, üretim maliyeti, SamsunThe main purpose of the study was to explore the socio economic structure of aquaculture farms in Samsun. The research data were collected from 21 farms which constitute the total number of aquaculture farms through questionnaires in 2017. Besides, data from Samsun Directorate of Ministry of Food, Agriculture and Livestock and Turkish Statistical Institute were used. When analyzing the economic performance of the sample farms, classical economic analysis approaches were followed. Fish costs were calculated by using alternative opportunity cost approach. Research results showed that economic performance of sample farms were satisfactory level. Economic and financial profitability ratios were 16% and 29%, respectively in Samsun. The profitability of sea farms was better than that of dam ones. Research results also showed that production cost of trout in dam and sea were 7,42 TL and 8,14 TL per kilogram, respectively. Regarding sea bass production, production cost per kg was 14,45 TL. Feed expense constitutes the biggest margin of farm expenses. While feed cost constituted %60,25 of total cost in dam farms, it constituted %46,28 in sea farms. It was determined that bass production in sea was 5 times more profitable than salmon production in sea when farms were compared according to their production place and profitability. High-level relation between profitability ratio of farms and capacity usage ratio and government supports was determined. If government supports are given in a way to enhance capacity usage ratio of farms, this may enhance profitability of farms. Moreover, study suggests that sea farms should only give weight to bass production. Key Words: trout, sea bass, socio-economic analysis, production cost, Samsun