Spor Alanlarında Toplumsal Cinsiyet Algısı (Basketbol Hakemleri Örneği)

Abstract

Bu çalışmanın amacı spor alanlarında toplumsal cinsiyet algısını basketbol hakemlerinin deneyimleri çerçevesinde analiz etmektir. Bu amaçla hem kadın hakemlerin hem erkek hakemlerin hem de hakem değerlendiricilerin deneyimlerine başvurulmuş; yapılan görüşmeler sonrasında gözlemler yapılmış ve tüm bu paradigmalar, toplumsal cinsiyet olgusu etrafında incelenmiştir. Bu araştırmada problemin niteliğini en iyi yansıtacak yöntem olarak nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. 11 kadın hakem, 11 erkek hakem ve 3 hakem gözlemcisi ile görüşme yapılmış; araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme tekniği uygulanmıştır. Yaşları 22 ve 50 arasında değişkenlik gösteren görüşmecilerin hemen hepsi üniversite mezunu veya üniversite öğrencisidir. Görüşmeler sonucunda elde edilen veriler fenomenoloji çalışmaya uygun olarak içerik analizi tekniğiyle analiz edilmiş ve temalar oluşturularak yorumlanmıştır. Sonuç olarak görüşmecilere göre, sporun erkekler için olduğu algısının hâkim olduğu görülmüştür. Kadın hakemler, yönettikleri maçlarda oyuncular, seyirciler ve antrenörler tarafından sadece cinsiyetlerinin kadın olduğu için kötü performans sergileyecekleri ön yargısının olduğunu belirtirken; erkek hakemlerin cinsiyetlerinden dolayı bir ön yargı ile karşılaşmadıklarını dile getirmişlerdir. Bunun yanında, erkek hakemlerin de kadın hakemlere karşı cinsiyetten dolayı bazı ön yargılarının olduğu belirlenirken bu ön yargıların zamanla değişebildiği de görülmüştür. Günümüzdeki koşulların eskiye göre daha iyi olduğunu belirten kadın hakemler, FIBA ve TBF tarafından kadın sayısını artırmaya yönelik adımlar attığını belirtmişlerdir. Ancak bu durum, bazı erkek hakemler tarafından ayrımcılık olarak nitelendirilmiş; kadınların iyi hakem performansından ziyade, bu politikadan ötürü hakemlik alanında var olduğu düşüncesine sebebiyet vermiştir. Genel bir kanı ise kadın hakemlerin tüm ön yargıları iyi hakem performansı sergileyerek ve alanda daha çok tecrübe sahibi olarak yıkılacağı yönündedir. Diğer bir genel yargı ise kadınların eskiye göre daha iyi fırsatlara sahip olmanın yanında hala erkeklerle eşit fırsatlara sahip olmadığıdır. Tüm bunların yanında kadın bedeninin, kadınlığın korunması ile estetik yargıların kadın hakemler için sorunlar oluşturmaya devam etmekte olduğu gözlemlenmiştir. Anahtar Sözcükler: Toplumsal Cinsiyet, Spor, Basketbol, Hakem, Kadın, Erkek, Medya, Rol, Stat

At the study, qualitative research methods are preferred as the method which reflects ideally the quality of problem. With 11 women referees, 11 men referees and their 3 observers were made interview, and semi-structured interview is practiced at this study. Negations' ages are between 22 and 50, and they are post graduate or university students. Data which obtain at the end of these interviews were analyzed with content analysis method and commented by creating themes. Consequently, women referees mention that players, audiences and coaches consider they will show bad performances because their gender are merely female beside there is perception that sport is for males, on the other hand, male referees mention they do not confront any prejudice about their gender. Beside the fact that male referees have also same prejudices about female references because of their genders are determined, on the other hand, these prejudices are also seen that the prejudices can be changed in the time. The male referees utter that current conditions are better than the old ones. When FIBA and TBF state they attempt to increase the number of women, this case is seen as discrimination by some male referees, the case causes this discrimination in the field of refereeing because of this policy rather than the women's well refereeing performance. According to a general opinion female referees will overcome all the prejudices with fine referring performances and having experiences very much. In addition, the women referees still do not have equal opportunities with the male referees beside that the female referees have better opportunities than before. In addition to the all these, it is observed that the woman body, the protection of feminity, aesthetical judgement are going to cause problems for the female referees. Key Words: Gender, Sport, Basketball, Referee, Woman, Man, Media, Role, Feminity, Status.