Türkiye Türkçesinde Sözlüksel Söz Demetleri

Abstract

Bu yüksek lisans tezi, söz varlığında belirgin bir niceliksel özelliğe sahip olan ve sıklıkla söylemde karşımıza çıkan kalıp dil birimlerinden biri olan sözlüksel söz demetlerinin dilin söz varlığı içindeki konumu ve önemini, işlevsel bakımdan analiz etmeye yönelik bir çalışmayı ve bu çalışmanın sonuçlarını içermektedir. Bir dilin söz varlığı, yalnızca tek sözcüklü birimlerden değil, birden fazla sözcüğün birleşmesiyle oluşan ve kalıp dil birimi olarak adlandırılan çoklu sözcüklü yapıları da içerir. Kalıp dil birimleri, dilin söz varlığında önemli bir yere sahiptir. Bu tez, kalıp dil birimlerinin içerisinde yer alan 'sözlüksel söz demetleri'ni detaylı bir şekilde incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın birinci bölümü, sırasıyla tezin konusu, önemi, sınırlılıkları ve yöntemi, konu üzerine yapılmış önceki çalışmalar ve araştırma sorularını içerecektir. İkinci bölümde, öncelikle kalıplaşma ve kalıp dil birimleri olguları ele alınacak. Ardından, söz demetlerinin diğer kalıp dil birimlerinden nasıl ayrıldığına dair özellikler tanımlanacak ve çalışmanın ana odak noktasını oluşturan 'sözlüksel söz demetleri' açıklanacak. Bu bölümde sırasıyla sözlüksel söz demetlerinin dil bilgisel yapısı ve işlevleri ayrıntılı bir şekilde belirlenecek, aynı zamanda genel bir sözlük içindeki yeri ve önemi vurgulanacaktır. Üçüncü bölümde, Türkçe Ulusal Derlemi'nin sağladığı veriler kullanılarak Türkiye Türkçesinde bulunan sözlüksel söz demetleri bir sözlük formatında sunulacak. Aynı zamanda Türkçe Sözlük'te bulunmayan sözlüksel söz demetleri tespit edilerek bu eksiklikleri gidermeye yönelik katkılar sağlanacaktır. Sonuç bölümünde, sözlüksel söz demetlerinin genel bir özeti sunulacak ve bu sözlüksel yapılar hem Türkiye Türkçesi hem de Türkçe Sözlük açısından kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır.This master's thesis includes a study aimed at functionally analyzing the position and importance of lexical bundles, which have a distinctive quantitative feature in vocabulary and are frequently encountered in discourse, in the vocabulary of the language, and the results of this study. Vocabulary of a language includes not only single-word units, but also multi-word structures, which are formed by the combination of more than one word and are called a pattern language unit. Pattern language units have an important place in the vocabulary of the language. This thesis aims to examine in detail the 'lexical word bundles' within the stereotypical language units. The first part of the study will cover the subject, importance, limitations and method of the thesis, previous studies on the subject and research questions, respectively. In the second part, stereotypes and stereotyped language units will be discussed first. Then, the features of how word bundles differ from other formulaic language units will be defined, and 'lexical word bundles', which constitute the main focus of the study, will be explained. In this section, the grammatical structure and functions of lexical phrases will be determined in detail, and their place and importance in a general dictionary will be emphasized. In the third part, lexical phrases in Turkey Turkish will be presented in a dictionary format using the data provided by the Turkish National Corpus. At the same time, lexical phrases not found in the Turkish Dictionary will be identified, and contributions will be made to eliminate these deficiencies. In the conclusion, a general summary of lexical phrases will be presented and these lexical structures will be evaluated comprehensively in terms of both Turkey Turkish and Turkish Dictionary.