Henry James ve Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Uzun Hikâyelerinde Anlatıbilimsel Bir Unsur Olarak Yüzleşme

Abstract

Hem hikâye hem de roman türünde usta birer yazar olan Henry James ve Ahmet Hamdi Tanpınar eserlerindeki yeniliklerle edebiyat dünyasına önemli katkılarda bulunmuşlardır. Roman ve hikâyelerini üçüncü kişi yazar-anlatıcıdan ziyade bakış açısı tekniğiyle yazan James anlatmaktan çok göstermeyi tercih ederek kurmaca anlatılarında söylemek istediklerini hikâye karakterlerinin bilinçlerinden aktarmıştır. Böylelikle karakterlerin iç dünyalarında olup bitenleri yansıtarak psikolojik bir gerçeklik sağlamıştır. Roman anlayışı ve kullandığı bakış açısı tekniği bakımından James ile benzerlik gösteren Tanpınar ise kurmaca anlatılarında ağırlıklı olarak bilinç akışı tekniği kullanmış ve karakterlerinin zihinlerine odaklanarak onları analiz etmeyi amaçlamıştır. Bu çalışmada her iki yazarın uzunlukça birbirine yakın olan dört hikâyesi anlatıbilimci Mieke Bal tarafından önerilmiş önemli bir unsur olan yüzleşme kavramı üzerinden mukayeseli olarak incelenmiştir. Ele alınan bu kurmaca metinler James'in Saklı Yaşam, Owen Wingrave, Dostlarımızın Dostları ve Northmoreların Alçalışı hikâyeleri ile Tanpınar'ın Abdullah Efendi'nin Rüyaları, Evin Sahibi, Yaz Yağmuru ve Emirgan'da Akşam Saati hikâyeleridir. Çalışmada her iki yazarın da yüzleşme unsurunu anlatılarına dâhil edip etmedikleri veya ne şekilde ettikleri araştırılmıştır. Yazarların bu unsuru kullanmaları kadar kullanmamaları da kurmacaya olan yaklaşımları ve kendi anlatılarını ne şekilde kurmayı tercih ettiklerine dair önemli tespitler yapılmasını sağlamıştır. İnceleme sonucunda her iki yazarın da yüzleşme unsurunu kullandığı; fakat kimi hikâyeleri yüzleşmenin varlığı, kimi hikâyeleri ise yüzleşmenin yokluğu üzerine kurduğu ve bu durumun hikâyelerin temasına da yansıdığı ortaya çıkmıştır.

Henry James and Ahmet Hamdi Tanpınar, both of whom are master writers of not only story but also novel genre, made prominent contributions to the world of literature. James, who writes with point of view technique rather than third person narration, prefers showing instead of narrating in his narrative fictions, through which he can tell his story via the conscious of his fictional characters. Thus he can attain a psychological reality by reflecting the inner worlds of the characters. Tanpinar, who similarly uses the technique of point of view, also uses the technique of stream of consciousness to focus on the mind of his fictional characters and to analyze them. In this study, four long stories of each writer have been examined comparatively in terms of the element of confrontation, a term proposed by the narratologist Mieke Bal. The analyzed stories which are similar in length are as follows; The Private Life, Owen Wingrave, The Friends of the Friends, The Abasement of the Northmores by James; Abdullah Efendi'nin Rüyaları, Evin Sahibi, Yaz Yağmuru and Emirgan'da Akşam Saati by Tanpinar. The stories have been studied to find out whether they have the element of confrontation or not; or if they do, in which way the element is used in these narrative fictions. The way the writers use or do not use this element shows their approach to narrative fiction and allows us to make assumptions about how they prefer to build their narratives. As a conclusion, it has been deduced that both writers include the element of confrontation but in some cases the narrative is based on the lack or presence of confrontation and this state can also be seen as a reflection in the plot of the story.