Meme Kanseri Hastalarının Cepten Yaptığı Harcamaların Yaşam Kalitesi ile Başa Çıkma ve Adaptasyon Sürecine Etkisi

Abstract

Objective: The present study was conducted in a descriptive and relation-seeking design with the aim of investigating the influence of out-of-pocket expenses on quality of life and adaptation process in patients with breast cancer. Material and Method: The study was conducted between 29.10.2018 and 28.09.2020. The study sample was composed of 322 breast cancer patients who were being followed-up at Chemotherapy Unit of Ondokuz Mayıs University Research and Training Center. A complex design including quantitative and qualitative methods was used. Quantitative data were collected with Patient Information Form, Functional Assessment of Cancer Therapy-Breast (FACT-B) and Coping and Adaptation Process Scale (CAPS). A semi-structured interview form was used when making a phenomenological method for collecting qualitative data. Results: Total mean score was 67.3±12,1 for FACT-B scale and 113.1±22.1 for CAPS. Patients were seen to gain the maximum score from FACT-B scale, social life and family status sub-dimensions, and minimum score from emotional status sub-dimension. Means total and sub-dimension scores of FACT-B and CAPS were found to vary depending on out-of-pocket expenses, socio-demographic, clinical and chemotherapy unit-related characteristics. Following the interviews on chemotherapy process-related experiences, eight themes were determined as the reactions the patients gave when they learned their diagnosis, the reactions that the family and friends gave when they learned the diagnosis, the changes that developed in patients' lives following cancer diagnosis, coping strategies, out-of-pocket expenses during therapy, the influence of out-of-pocket expenses on quality of life and coping with the disease, the activities toward improving coping with the disease and quality of life during adaptation process and the recommendations toward preventing out-of-pocket expenses. Conclusion: It may be concluded that out-of-pocket expenses during chemotherapy period of breast cancer patients influence coping with the disease and adaptation processes and impaired quality of life. Due to the limited number of studies investigating this issue, it may be recommended to perform comparative studies investigating the influence of out-of-pocket expenses on quality of life, coping with the disease and adaptation process of breast cancer patients.

Amaç: Bu araştırma meme kanseri hastalarının cepten yaptığı harcamaların yaşam kalitesi ile başa çıkma ve adaptasyon sürecine etkisi belirlemek amacıyla tanımlayıcı ve ilişki arayıcı olarak yapılmıştır. Materyal ve Metot: Araştırma 29.10.2018-28.09.2020 tarihleri arasında yürütülmüştür. Araştırmanın örneklemini Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Kemoterapi Ünitesinde ayaktan tedavi görmekte olan 322 meme kanseri hastası oluşturmuştur. Araştırmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı iç içe karma desenden yararlanılmıştır. Nicel veriler Hasta Tanıtıcı Formu, FACT-B (Functional Assesment of Cancer Therapy- Breast) ve BUSÖ (Baş etme ve Uyum Süreci Ölçeği) kullanılarak toplanmıştır. Nitel verilerin toplanması aşamasında hastalar ile fenomenolojik yöntemle görüşme yapılırken yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Bulgular: FACT-B ölçeği toplam puan ortalaması 67.3±12.1, BUSÖ toplam puan ortalaması 113.1±22.1 olarak belirlendi. Hastaların en yüksek puanı FACT-B ölçeği, sosyal yaşam ve aile durumu alt boyutundan, en düşük puanı da duygusal durum alt boyutundan aldıkları görüldü. Hastaların FACT-B ölçeği, BUSÖ toplam ve alt boyut puan ortalamaları ve cepten yaptıkları harcamaların sosyo-demografik, klinik ve kemoterapi tedavisine ilişkin özelliklerine göre farklılık gösterdiği saptandı. Hastaların kemoterapi sürecine ilişkin deneyimlerini belirlemeye yönelik olarak yapılan görüşmeler sonrasında, tanısını öğrendiğinde verdiği tepkiler, aile ve çevrenin hastanın tanısına verdiği tepkiler, kanser tanısı sonrası hastanın yaşamında meydana gelen değişiklikler, hastalıkla başa çıkma mekanizmaları, tedavi süresince cepten yapılan harcamalar, cepten yapılan harcamaların yaşam kalitesi ve hastalıkla başetme üzerine etkisi, hastalıkla başa çıkma ve uyum sürecinde yaşam kalitesini artırmaya yönelik faaliyetler, cepten yapılan harcamaları önlemeye yönelik öneriler olmak üzere sekiz tema belirlendi. Sonuç: Araştırmadan elde edilen bulgular doğrultusunda, meme kanseri hastalarının kemoterapi tedavisi süresince cepten yaptıkları harcamaların, hastalıkla baş etme ve uyum süreçlerini etkilediği ve yaşam kalitelerini azalttığı söylenebilir. Bu konuda yapılan çalışma sayısı sınırlı olduğu için, Türkiye'nin farklı bölgelerinde meme kanseri hastalarının cepten yaptığı harcamaların yaşam kalitesi ile başa çıkma ve adaptasyon sürecine etkisi değerlendiren karşılaştırmalı çalışmaların yapılması önerilebilir.