Bulancak (Giresun) Yöresinde Yemek Kültürünün Doğal Çevre İle İlişkisi

Abstract

Beslenme insanların temel ihtiyaçlarından biridir. Bu temel ihtiyacı giderirken zaman içinde insandan insana, toplumdan topluma değişen yemek kültürü var olmuştur. Yemek kültürünün şekillenmesinde coğrafi, toplumsal, tarihi, dini, kültürel bir çok faktör etkili olmaktadır. Bu yüzden yemek kültürü; antropoloji, sosyoloji, gastronomi, tarih, coğrafya gibi bilim dallarının inceleme konusu olmaktadır. Yemek kültürü konusu coğrafyanın alt dalı olan kültür coğrafyasının alanına girmektedir. Kültür coğrafyası yemek kültürünü etkileyen faktörleri, yemek kültürünün mekan ve zaman içindeki değişimini coğrafyanın ilkelerine göre inceleyip ortaya koymaktadır. Bu çalışmada Bulancak yöresinin yemek kültürü, kültür coğrafyasının bakış açısıyla incelenmiş ve elde edilen bulgular ortaya konmuştur. Bulancak, Giresun'un Karadeniz'e kıyısı bulunan en büyük ve en gelişmiş ilçelerinden biridir. Bulancak'ın kendine özgü bir yemek kültürü bulunmaktadır. Çalışmada yöre halkına bire bir görüşme yöntemiyle anket formu uygulanmış, çalışma sahasında gözlem ve incelemeler yapılmıştır. Arazi gezisi sırasında gerçekleştirilen anket uygulamasıyla beraber ses ve kamera kayıtları alınmış fotoğraf çekilmiştir. Elde edilen bulgulara göre yörenin yemek kültüründe doğal şartların önemli bir yeri vardır. Yöre insanı doğanın sunmuş olduğu zenginliklerden faydalandığı için doğal şartların etkisi mutfak kültüründe önemli bir yer edinmiştir. Yörenin her mevsimi yağışlı yazları serin kışları çok soğuk olmayan ılıman iklimi yörede gür ve zengin bitki varlığının oluşmasına sebep olmuştur. İklim lahana, mısır, fasulye, bezelye, kabak gibi sebzelerin tarımı için uygun koşullara sebep olmuştur. Bu durum yörenin yemek kültürünün sebze ve bitki ağırlıklı olmasında etkili olmuştur. Sebze ve bitkilerden mısır unlu çorba, dible, kavurma, mısır unlu kızartma, turşu gibi yemekler yapılmaktadır. Yeryüzü şekillerinin engebeli ve yükseltinin fazla olması insanların hayvancılık yapmasını olumsuz etkilemiş insanları balıkçılık yapmaya sevk etmiştir. Bu durum da yörenin yemek kültüründe balık tüketiminin, kırmızı et tüketiminden daha önemli bir yer edinmesine sebep olmuştur. Balıkların genellikle tavada mısır unu ile kızartması yapılır. Hayvansal gıda olarak en çok tüketilen ürünler; ayran, yoğurt, çökelek peyniri ve tereyağıdır. Kışlık yiyecek hazırlığı olarak turşu kurma, yiyecek kurutma yapılır. Turşuların yörede yemeği yapılır. Turşu kavurması, turşu diblesi, ekmekli turşu kızartması bu yemeklerdendir. Yörede genel olarak az yağlı, az baharatlı, bol soğanlı, salçasız yemek yapımı yaygındır. Yörenin yemek kültüründe zaman içinde bazı değişiklikler yaşanmaya başlamıştır. İnsanların kırdan şehre göç etmesi, ilçenin zaman ile sosyo-ekonomik bakımdan gelişmesi, teknolojinin gelişmesi, yeni neslin eski yemekleri beğenmemesi bunda etkili olan faktörlerdir. İnsanlar kolaya kaçmaktadır. Yemeklik malzemesini eskisi kendi üretmemekte marketten hazır almaktadır. Yapımı zahmetli olan yöresel yemekler terk edilmeye başlamaktadır. Anahtar Kelimleler: Bulancak Yöresi, Yemek kültürü, Kültür coğrafyası, Doğal şartlar, Yöresel yemekler.Nutrition is one of the essential needs of human beings. While fulfilling these needs, food culture has been formed that can change from person to person and from society to society. Many factors in terms of geographical, historical, religious, cultural and society is being effective. So, food culture is a research point for science branches like; anthropology, sociology, gastronomy, history and geography. Food culture belongs to the culture geography, a subcategory of geography. Culture geography examines and reveals the factors and the change of food culture in time and place that affects food culture according to principles of geography. In this research, food culture of Bulancak district has been examined with the perspective of culture geography and revealed the findings. Bulancak is one of the biggest and developed districts of Giresun that has beach to the Black Sea. Bulancak has an unique food culture. In the research, a survey form has been applied to the folk with face to face technique, observations and examinations has been done in the field. During the survey in field trip, photographs and videos have been captured. According to the findings, there is an important effect of natural conditions on district's food culture. As the folk benefits from the natural bless, the effects of these has an important part on kitchen culture. The climate that has always been rainy, chill in summer, and not so cold on winter has caused a bushy and rich plant asset to appear. The climate is suitable for agriculturing vegetables like cabbage, corn, bean, peas and squash. This situation caused food culture to be mainly on plants and vegetables. From plants and vegetables, meals like corn soup, dible and roasting. As lands are hubbly and high, this affected husbandry negatively and lead folk to fishing. Because of this, fish consumption has been more than meat consumption. Fish generally fried with cornflour. Mostly consumed foods made from animals are ayran, yogurt, cheese and butter. For winters, pickling and drying of foods are implemented. Pickle roast, pickle dinle is one of the meals made from pickle. Generally in this area, meals are with little spice, little oil, plenty of onions and without tomato paste. There has been some changes on food culture of the district through the time. Immigrating to city from the village, development of the district socio-economically, development of the technology, dislike of new generations towards foods are the factors. People look for the easy. They are producing for meal, rather go and buy from the market. Hard to produce meals are getting abandoned. Key words: Bulancak District, Food culture, Culture geography, Natural conditions, Local foods.