Androjen Seviyesindeki Değişikliğin Oküler Yüzeye Etkisi

Abstract

Amaç: Androjen eksikliğinde görülen oküler yüzey bulgularını belirlemek ve tedavi sonrası bu bulgulardaki değişiklikleri gözlemlemek. Gereç ve Yöntem: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Göz Hastalıkları kliniğinde Ocak 2019 – Ocak 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmiş prospektif bir çalışmadır. Çalışmaya toplam 77 erkek alındı ve tüm katılımcıların sağ gözü değerlendirildi. Katılımcıların serum total testosteron seviyeleri ölçüldü. Total testosteron düzeyi 231 ng/dl'nin altında olan 37 katılımcı 'testiküler hipofonksiyon' (Grup 1), total testosteron seviyesi 346 ng/dl'den yüksek 40 katılımcı ise 'sağlıklı kontrol grubu' (Grup 2) olarak belirlendi. Tüm katılımcıların AMS ve OSDI skoru değerlendirildi.Katılımcıların en iyi düzeltilmiş görme keskinliği, göz içi basıncı, blefarit değerlendirilmesi, oküler yüzey boyanması, GKZ, anestezili ve anestezisiz schirmer testi, gözyaşı ozmolaritesi değerlendirildi. Ön segment OKT cihazı ile alt menisküs alanı, yüksekliği ve derinliğinin ölçümü, menisküs yüzeyinin kornea ve alt kapak ile yaptığı açının derecesi, santral kornea kalınlığı ve epitel kalınlığının ölçümü yapıldı. Tedavi öncesi grup 1 ve grup 2'nin verileri karşılaştırıldı. Grup 1'deki hastalara intramusküler testosteron (Sustanon 250 mg Organon; Organon Schering-Plough Corporation, İstanbul, Türkiye) tedavisi başlandı ve iki haftada bir tedavi tekrarlandı. Grup 1'in serum testosteron düzeyi ve oküler yüzey parametreleri 6. ve 18. haftalarda tekrar değerlendirildi. Androjen yetmezliği olan grubun (grup 1) tedavi öncesi ve sonrasındaki verileri karşılaştırıldı. Testosteron seviyesinin oküler yüzey parametreleri ile korelasyonu analiz edildi. Bulgular: Çalışmaya alınan hastaların yaş ortalaması 62,1±7,7 yıl, sağlıklı kontrol grubunun yaş ortalaması ise 58,8±6,9 yıl idi. İki grup arasında yaş ortalamaları ve eşlik eden sistemik hastalıklar açısından anlamlı farklılık yoktu (p>0,05). Grup 1 ve grup 2'nin tedavi öncesi karşılaştırılan sonuçlarında EDGK, GİB, SKK ve epitel kalınlığı açısından iki grup arasında anlamlı farklılık olmadığı görüldü (p>0,05). Grup 1'deki hastaların AMS ve OSDI skorları, blefarit skoru, korneal boyanma derecesi, gözyaşı ozmolaritesi ve menisküs yüzeyi ile kornea arasındaki açı (α açısı) kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksekti (p<0,05). Grup 1'in anestezili ve anestezisiz schirmer test sonuçları, GKZ, AGMA, AGMY, AGMD kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı derecede düşük saptandı (p<0,05). Androjen eksikliği olan grubun tedavi sonrasında serum total testosteron seviyesinde anlamlı bir artış olduğu görüldü (p<0,05). Grup 1'de tedavi sonrası değerledirilen AMS ve OSDI skoru, gözyaşı ozmolaritesi,blefarit skoruve korneal boyanma derecesi tedavi öncesine göre anlamlı derecede azaldı (p<0,05). Hastaların anestezili ve anestezisiz schirmer test sonuçları, AGMA, AGMY, AGMD, SKK ve epitel kalınlığı hormon replasman tedavisinden sonra tedavi öncesine göre anlamlı derecede artış gösterdi (p<0,05). Menisküs yüzeyinin kornea ile yaptığı açıda anlamlı değişiklik olmadığı görüldü (p<0,05). GKZ, tedavi süresince artış gösterdi ancak bu fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (p>0,05). Total testosteron seviyesi ile AMS skoru (r: -0,656), OSDI skoru (r: -0,497) ve gözyaşı ozmolaritesi (r: -0,597) arasında negatif yönde orta düzeyde korelasyon, blefarit skoru (r: -0,351) ve korneal boyanma (r: -0,342) ile negatif yönde zayıf korelasyon bulundu. Testosteron ile GKZ (r: 0,265), Schirmer 2 (r: 0,216), AGMA (r: 0,315), AGMY (r: 0,209), AGMD (r: 0,221), SKK (r: 0,260) ve EK (r: 0,321) ile pozitif yönde zayıf korelasyon bulunduğu görüldü. Sonuç: Serum total testosteron seviyesindeki azalmanın kuru göz hastalığı üzerinde önemli bir etkisi olduğu gözlemlenerek, sistemik testosteron tedavisinin oküler yüzey bozukluğunun giderilmesi açısından faydalı olduğu gösterilmiştir. Anahtar Kelimeler: Kuru göz sendromu, androjen eksikiliği, hormon replasman tedavisiObjective: To determine the ocular surface findings observed in the androgen deficiency and to investigate the changes after treatment. Material and Method: This prospective study was conducted in the Department of Ophthalmology of Ondokuz Mayıs University Hospital between January 2019 and January 2020. A total of 77 males were included in the study, and the right eye of each participant was evaluated. The serum total testosterone levels of the participants were measured. Thirty-seven participants with a total testosterone level <231 ng/dl were regarded as 'testicular hypofunction' (Group 1) and 40 participants with a total testosterone level >346 ng/dl regarded as 'healthy control group' (Group 2). Aging Male Symptoms (AMS) and Ocular Surface Disease Index (OSDI) scores of all participants were evaluated. The best-corrected visual acuity, intraocular pressure, blepharitis evaluation, ocular surface staining, tear break up time (TBUT), anesthetic, and non-anesthetic Schirmer test, tear osmolarity of the participants were evaluated. Lower tear meniscus area (LTMA), height (LTMH) and depth (LTMD), the degree of angle of the meniscus surface with the cornea (α-angle), central corneal thickness (CCT), and epithelial thickness (ET) were measured with anterior segment optical coherence tomography (OCT) device. The data of group 1 and group 2 were compared before treatment. Intramuscular testosterone (Sustanon 250 mg Organon Organon Schering-Plow Corporation, Istanbul, Turkey) treatment was started and repeated every two weeks in Group 1 patients. Serum testosterone levels and ocular surface parameters of Group 1 were reevaluated at 6th and 18th weeks. The data of the group with androgen insufficiency (group 1) were compared before and after treatment. The correlation of testosterone levels with ocular surface parameters was also analyzed. Results: The mean age was 62.1 ± 7.7 (mean ± SD) years in the patient group and 58.8 ± 6.9 (mean ± SD) years in the control group. There was no significant difference in terms of age and concomitant systemic diseases between the two groups (p> 0.05). No significant difference was observed between the two groups in terms of BCVA, intraocular pressure, central corneal thickness, and epithelial thickness at baseline (p> 0.05). AMS and OSDI scores, blepharitis score, corneal staining grade, tear osmolarity, and the angle between the meniscus surface and the cornea of patients in group 1 were significantly higher in the patient group than in the control group (p <0.05). Schirmer test with and without anesthesia, TBUT, LTMA, LTMH, and LTMD were statistically significantly lower in patient groups compared to the control group (p<0.05). A significant increase in serum total testosterone levels was observed in patients with androgen deficiency after treatment (p<0.05). AMS and OSDI score, tear osmolarity, blepharitis score, and corneal staining levels were significantly lower in Group 1 after treatment (p<0.05). On the other hand, the Schirmer test with and without anesthesia, LTMA, LTMH, LTMD, central corneal thickness, and epithelial thickness were found significantly higher after hormone replacement therapy (p<0.05). No significant difference was observed in the angles of the meniscus surface with the cornea and the lower eyelid (p>0.05). TBUT increased during the treatment, but this difference was not statistically significant (p>0.05). A moderate negative correlation was found between the AMS score (r: -0.656), OSDI score (r: -0.497), tear osmolarity (r: -0.597) and total testosterone levels. Also a weak negative correlation was found between the blepharitis score (r: -0.351), corneal staining (r: -0.342) and testosterone levels. Positively weak correlation was found between the testosterone levels and TBUT (r: 0,265), Schirmer 2 (r: 0,216), LTMA (r: 0,315), LTMH (r: 0,209), LTMD (r: 0,221), CCT (r: 0,260), ET (r: 0,321). Conclusıon: It has been observed that a decrease in serum total testosterone levels has a significant effect on dry eye disease, and systemic testosterone treatment is beneficial for the relief of ocular surface disorder. Keywords: Dry eye syndrome, androgen deficiency, hormone replacement therapy