Fıkıh Usûlüne Göre Sünnette Emir ve Nehyin Delâleti

Abstract

Hz. Peygamber'den rivayet olunan sünnet metinleri birçok emir ve nehiy ifadeleri kapsamaktadır. Sünnet, toplumu, ferdi hayatı düzenleyen ve onların dini işlerini beyan eden birçok emir ve nehiy bulunmaktadır. Dini hükümlerin çoğu sünnet üzerine bina edilmiştir. Bu ifadeler usulü fıkıh kitaplarında önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmamızda İslami hükümlere tesir eden emir ve nehiyleri konu edindik. Sünnetteki emirler her zaman vücup ifade etmezler. Bazen nedb bazen da ibaha ifade etmektedir. Aynı şekilde sünnetteki nehiyler de her zaman haramlık ifade etmezler. Onlar bazen haramlık bazen da kerahet ifade etmektedir. Fıkıh bu esaslar üzerine dayanır. Çalışmamızın birinci kısmında, Fıkıh, Fıkıh Usûlü, Sünnet, Emir, Nehiy ve Delâlet kavramları ana hatlarıyla ele alıp, sünnette birçok emir ve nehyin yer aldığını örnekleriyle birlikte vermeye gayret ettik. İkinci bölümde sünnette emir sığalarını kullanışlarını ve delalet yönünden karinelerin etkisini belirtildi. Alimlerin, emrin tekrarının vücup ifade edip etmediği ve o emrin hemen mi yoksa daha sonra mı olacağı hususundaki sözlerini zikredildi. Bu konuyla alakalı bazı meseleri ve onlara dair alimlerin görüşlerinden örnekler verildi. Çalışmamın üçüncü bölümünde sünnette nehiy sığası ve onun kullanım alanlarından bahsedildi. Nehyin delâlet yönlerindeki karinelerden zikredildi. Nehyin süreklilik arz edip, etmediği alimlerin görüşleri muvâcehesinde değerlendirildi. Aynı şekilde nehyin fevr mi yoksa terahi mi ifade ettiği ulemanın görüşleriyle izah edildi. Ayrıca önemli bir mesele olan sahabenin 'Rasulullah şöyle emretti veya şöyle nehyetti' sözünün emre mi, yoksa fesada mı yoksa butlana mı delalet ettiği konusu tartışıldı. Bu konuda ister ibadet ister muamelat ile alakalı olsun alimlerin bu konularla alakalı görüşleri nakledildi. Konuyu daha kolay anlamak için alimlerin bu alanda verdiği örneklerden faydalanarak meseleye açıklık getirildi. Çalışmamızın son bölümünde emir ve nehyin delâleti hususundaki ihtilaflarla birlikte fıkhı esasları ameli planda uygulamak için Hz. Peygamberin sünnetinden örnekler verildi. Anahtar Sözcükler: Emir, Nehy, Fıkıh, Usûlü fıkıh, İslâm HukukuReports were narrated from the Prophet (PbuH) includes a lot of commands and prohibitions. Sunnah (Prophetic Tradition), includes within itself a lot of rules, commands, and prohibitions which clarify the Islamic issues. Most of the İslamic issues are based on Sunnah. These statements can be found a lot in the books of Usulu fıqh. Our theme here is the commands and prohibitions which have an effect on the İslamic rules. However, the commands in the Sunnah do not always mean Vücub. Sometimes they mean nedb and sometimes ibaha. Same way, the prohibitions in the Sunnah do not always mean Haram. Sometimes they can also mean kerahet. Fıqh is based upon these basics. Chapter one includes some important definitions and introductions with examples. İn the second chapter, the study includes commanding formulas, uses, the effect of its evidence in directing the denotation. İ mentioned views of some scholars about the use of denotation in repetition or not have been mentioned in addition to the immediate denotation or delayed. Some questions about the denotation according to the scholars have been mentioned. İn the third chapter, I have mentioned the banning formulas, use and the effects of the prove in directing there denotation. Also, analyzed the scholars sayings about their permanent cases or not and the immediate denotation or delayed. Also, we analyzed an important matter that the Companions saying ''The Prophet (PbuH) has commanded to do so or the Prophet (PbuH) has prohibited doing so'' does it mean direct command or fesad or butlan. Here, I brought scholars view on the matter regardless whether it is from the İbadat area or the Muamelat. Some examples supported by scholars sayings have been put in order to facilitate the understanding. Keywords: Emr, Nehy, Fiqh, Usulu fiqh, Islamic law