Kanuni Sultan Süleyman Döneminin Önemli Bir Mirası: Ârifî Çelebi’nin Şehnâme-i Âl-i Osman Adlı Eseri ve Eserin Bilinmeyen Bir Nüshası

Abstract

Fethullah Ârifî Çelebi’nin kaleminden çıkan Şehnâme-i Âl-i Osman, Kanuni Sultan Süleyman döneminde kurulmuş olan Şehnâmecilik geleneğine ait ilk şehnâme tarzı eserdir. Bu geleneğin temelleri Ârifî ile atılmış ve yaklaşık elli sene devam etmiştir. Gelenekten bu süre zarfında on beşe yakın eser ortaya çıkmıştır. Bu eserlerin bilinen ilk örneği olan Şehnâme-i Âl-i Osman hem edebiyat bakımından hem de anlattığı olaylar bakımından diğer eserlere göre daha zengin bir yapıya sahiptir. Bu eserler, manzum bir formatta kaleme alındıkları için edebiyatın etki alanına girmekte, aynı zamanda tarihi olaylara odaklandıkları için tarihsel bir tema içermektedir. Dolayısıyla, her iki disiplin arasında bir geçiş noktasında bulunarak hem edebiyat hem tarih araştırmalarına malzeme sağlama amacını taşımaktadır. Her edebî üründe olduğu gibi bu şehnâmelerde de müellifin duygu ve düşünceleri esere yansımaktadır. Ârifî’nin eserinde de bunu görmekteyiz. Safevi ve Osmanlı rekabeti eser boyunca kendini göstermektedir. Hayatı hakkında kesin bir bilgi olmayan şair, yazdıklarıyla birçok tartışmanın açılmasına neden olmuştur. Bu araştırmada Süleymannâme’nin Türkiye sınırları dışında ortaya çıkmış, daha önce araştırmacılar tarafından incelenmeyen yeni bir nüshası tanıtılmıştır.