Samsun Ilıman İklim Koşullarında Bazı Liflik Keten Çeşitlerinde Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Verim Kriterlerine Etkisinin Belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma ile ılıman iklim kuşağı içerisinde yer alan Samsun ili, Yakakent ilçesi koşullarında 2023-2024 yılı üretim sezonunda, ketenin yüksek sap ve lif verimi için uygun ekim zamanının belirlenmesi amaçlanmıştır. Deneme, üç keten çeşidi (Giza11, Nathalie, Lisette) ve altı ekim zamanı (1-11-21 Ekim, 1-11-21 Kasım) uygulaması ile Tesadüf Bloklarında Bölünmüş Parseller deneme desenine göre 4 tekrarlı kurulmuş, çeşitler ana parsellere, ekim zamanları alt parsellere yerleştirilmiştir. Elde edilen veriler JMP-13.0 istatistik programı ile, ortalamalar arasındaki farklılıklar LSD (p<0.01) çoklu karşılaştırma testi ile değerlendirilmiştir. Çalışmada, bitki boyu 115.66-71.38 cm, teknik sap uzunluğu 97.46-53.18 cm, sap çapı 2.62-1.6 mm, kapsül sayısı 20.25-5.27 adet/bitki, biyolojik verim 2025-245 kg/da, tohum verimi 236.2-41.39 kg/da, sap verimi 11.79-123.33 kg/da, lif verimi 293.3-44.7 kg/da, lif uzunluğu 38.6-21.0 cm, lif dayanıklılığı 4.4-2.2 N, lif oranı %37.1- %16.2, su tutma kapasitesi %232.1-206.5 arasında değişmiştir. Lif verimiyle bitki boyu (r2=0.780**), teknik sap uzunluğu (r2=0.812**), biyolojik verim (r2=0.849**), sap verimi (r2=0.872**) arasında önemli (p<0.01) pozitif ilişki bulunmuştur. Giza11 çeşidi bitki boyu, teknik sap uzunluğu, biyolojik verim, dekara tohum, sap ve lif verimi; Lisette çeşidi lif oranı, lif uzunluğu ve lif dayanıklılığı; Nathalie çeşidi kapsül sayısı ve kapsülde tohum sayısı bakımından üstün bulunmuştur. Ekim zamanları arasında, kapsül sayısı, kapsülde tohum sayısı, lif oranı, lif uzunluğu hariç, incelenen tüm özellikler bakımından birinci ve ikinci ekim (1-11 Ekim) zamanlarında daha yüksek değerler kaydedilmiştir. Ekim zamanlarının gecikmesi sap-tohum-lif verimlerinde önemli düşüşlere neden olmuştur. Araştırmada, bitki boyu, teknik sap uzunluğu, sap verimi, lif verimi bakımından erken ekimlerin öne çıktığı görülmüştür.This study aims to determine the optimal planting time for high stalk and fiber yield of flax during the 2023-2024 production season in the conditions of Yakakent district, Samsun province, located within the temperate climate zone. The experiment used three flax varieties (Giza11, Nathalie, Lisette) and six planting times (October 1, 11, and 21; November 1, 11, and 21) in a randomized block design with split plots, with four replications. The varieties were assigned to the main plots, and the planting times were assigned to the subplots. The data obtained were analyzed using the JMP-13.0 statistical program, and differences between means were evaluated using the LSD (p<0.01) multiple comparison test. In the study, plant height ranged from 115.66 to 71.38 cm, technical stem length from 97.46 to 53.18 cm, stem diameter from 2.62 to 1.6 mm, capsule count 20.25-5.27 per plant, biological yield 2025-245 kg/da, seed yield 236.2-41.39 kg/da, stem yield 11.79-123. 33 kg/ha, fiber yield 293.3-44.7 kg/ha, fiber length 38.6-21.0 cm, fiber strength 4.4-2.2 N, fiber ratio 37.1%-16.2%, and water-holding capacity 232.1%-206.5%. A significant (p<0.01) positive correlation was found between fiber yield and plant height (r2=0.780**), technical stalk length (r2=0.812**), biological yield (r2=0.849**), and stalk yield (r2=0.872**). The Giza11 variety was superior in terms of plant height, technical stalk length, biological yield, seeds stalk and fiber yield per decare; the Lisette variety was superior in terms of fiber ratio, fiber length, and fiber strength; and the Nathalie variety was superior in terms of capsule number and seeds per capsule. Among the planting times, higher values were recorded in the first and second (October 1-11) for all characteristics examined except capsule number, number of seeds per capsule, fiber ratio, and fiber length. Delays in planting times caused significant decreases in stalk-seed-fiber yields. In the study, early plantings were superior regarding plant height, technical stalk length, stalk yield, and fiber yield.