Lahana Kist Nematodu (Heterodera Cruciferae Franklin) (Nemata: Tylenchida: Heteroderidae)'na Karşı Kimyasal Mücadeleye Alternatif Yöntemler Üzerinde Araştırmalar: Dayanıklı Çeşit Saptanması, Bazı Bitki Ekstraktlarının Etkileri ve Kistlerden Larva Çıkışına Etkili Olan Faktörler

Abstract

LAHANA KİST NEMATODU (HETERODERA CRUCIFERAE FRANKLIN) (NEMATA: TYLENCHIDA: HETERODERIDAE)'NA KARŞI KİMYASAL MÜCADELEYE ALTERNATİF YÖNTEMLER ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR: DAYANIKLI ÇEŞİT SAPTANMASI, BAZI BİTKİ EKSTRAKTLARININ ETKİLERİ VE KİSTLERDEN LARVA ÇIKIŞINA ETKİLİ OLAN FAKTÖRLERÖZBu çalışmada, Samsun ili Bafra ve Çarşamba ovaları lahana üretim alanlarında verimi azaltan Lahana kist nematoduna karşı dayanıklı genotiplerin saptanması ve yörede bulunan bazı yabancı otların ekstraktlarının kist nematoduna ve lahana bitkisinin gelişimine etkilerinin ortaya konması amaçlanmıştır. Ayrıca kistlerden larva çıkışına etkili olan faktörler üzerinde de durulmuştur.Heterodera cruciferae kistlerinden larva çıkışına etkili olan faktörler üzerine yapılan araştırmalar sonucunda, yumurta açılımı için optimum sıcaklığın 10 C° olduğu ve yaprak lahana kök salgılarının yumurta açılımını teşvik ettiği sonucuna varılmıştır.Dayanıklı lahana çeşidi belirleme çalışmaları sonucunda, denemeye alınan 30 genotip içinden, 3 genotip (% 10) hassas, 11 genotip (% 36,66) kısmen hassas, 9 genotip (% 30) dayanıklı ve 7 genotip ise (% 23,34) yüksek seviyede dayanıklı olarak belirlenmiştir. Denemeye alınan beyaz baş lahanalar, genotipler içinde dayanıklılığın en fazla olduğu lahana grubu olup, 7 tanesi yüksek seviyede dayanıklı, 5 tanesi dayanıklı olarak tespit edilmiştir. Kırmızı baş lahanalardan biri kısmen hassas, diğeri ise tamamen hassas olarak bulunmuştur. Yaprak lahanaların % 40'ının dayanıklı, % 60'ının ise kısmen hassas oldukları saptanmıştır. Denemeye alınan Çin lahanası ve Brüksel lahanasının ise kısmen hassas olduğu tespit edilmiştir.Lahana kist nematodu bulaştırılmış bitkilere yörede bolca bulunan 10 farklı yabancı ot ekstraktının uygulaması da yapılmış ve deneme sonucunda, ısırgan otu (Urtica urens L.) ekstraktı uygulanan bitkilerde en az sayıda dişiye rastlanmış, ısırgan otunu topalak (Cyperus rotundus L.) ve kokarot (Bifora radians Bieb.) izlemiştir.Anahtar Kelimeler: Heterodera cruciferae, dayanıklılık, genotip, hassasiyet, lahana grubu sebze türleri, Brassica oleracea, yabancı ot ekstraktları, yumurta açılımı.RESEARCH ON ALTERNATIVE METHODS TO CHEMICAL CONTROL OF THE CABBAGE CYST NEMATODE (HETERODERA CRUCIFERAE FRANKLIN) (NEMATA: TYLENCHIDA: HETERODERIDAE): DETERMINATION OF RESISTANT CULTIVARS, EFFECTS OF SOME PLANT EXTRACTS AND FACTORS AFFECTING THE EMERGENCE OF JUVENILES FROM CYSTSABSTRACTThe aims of this research were to determine cultivars resistant to cabbage cyst nematode (CCN) which causes major yield losses in cabbage growing areas in Bafra and Çarşamba plains, and to investigate the effects of some weed extracts on this nematode and cabbage growth. Factors affecting hatching and emergence of juveniles from cysts were also investigated.The optimum temperature for hatching was 10°C, and kale root diffusate encouraged egg hatching.Among 30 tested cultivars, three cultivars (10 %) were susceptible, 11 cultivars (36.66 %) were partly susceptible, nine cultivars (30 %) were resistant and seven cultivars (23.34 %) were highly resistant. White head cabbage species were the most resistant, of which seven cultivars were highly resistant and five were resistant. One red head cabbage was partly susceptible and one was susceptible. Forty percent of kale cultivars were resistant and 60 % were partly susceptible. Chinese cabbage and Brussels sprout were classified as partly susceptible.The extracts of ten weed species commonly found in this region were applied to CCN-inoculated cabbage plants. The number of females was lowest in the roots of plants treated by Urtica urens, followed by Cyperus rotundus and Bifora radians.Key Words: Heterodera cruciferae, resistance, genotype, susceptibility, cabbage, Brassica oleracea, weed extracts, hatching.