Bir Osmanlı Vâizi Eğinli Rahmi Efendi’nin İman Meselesine Yaklaşımı

Abstract

Topluma temas edebilmenin ve kitlelerin bilincini yönlendirebilmenin en işlevsel araçlarından biri olan vaazlar, bünyesinde mev'iza türü anlatıların yanı sıra İslâmî ilimlerin kelâm, fıkıh, tefsir gibi sahalarına dair bilgiler ihtiva eden metinlere dayanılarak icra edilmektedir. Bu yönüyle vaazlar ve kendilerine kaynaklık eden metinler, bazı kanıların aksine halkın birtakım hikayelerle oyalandırıldığı, hurafelerle zihinlerinin iğdiş edildiği telifler değil, yazıldığı dönemin dini, iktisadi, içtimâi ve kültürel problemlerinin göz önünde bulundurulmasıyla kaleme alınıp, cemiyetin tasavvurunu sahih din inancı çerçevesinde şekillendiren başyapıtlardır. Bu çalışma 19. asır İstanbul vâizlerinden Eğinli Rahmi Efendi'nin (ö.1327/1909) vaazlarından müteşekkil Tefcîru't-tesnîm fî kalbin selîm isimli eserinin analizini konu edinmiştir. Bu minvalde Eğinli’nin modern düşünce ile yüzleşen Osmanlı Müslüman toplumunun müntesiplerine, bilmeleri zaruri olan kelâmi esasları vaaz kürsüsünden açıkladığı tespit edilmiştir.