Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran Hastalarda Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Arasındaki İlişki

Abstract

AMAÇ: Bu araştırmanın amacı Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Aile Sağlığı Merkezlerine başvuran hastalarda sağlık okuryazarlığıyla sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. GEREÇ VE YÖNTEM: Ondokuz Mayıs Üniversitesi'ne bağlı Pelitköy ve Aziziye eğitim aile sağlığı merkezlerine başvuran kişiler üzerinde tanımlayıcı nitelikte bir çalışma yapılmıştır. Başvuran kişilerden anketi cevaplandırmaları istenmiştir. Anketin birinci bölümünde 10 sorudan oluşan demografik anket formu, ikinci bölümde 32 sorudan oluşan TSOY-32, üçüncü bölümünde 52 sorudan oluşan SYDB Ölçeği II yer almaktadır. Araştırmaya toplam 158 hasta katılmıştır. Verilerin analiz edilmesi için SPSS 21.0 uygulaması kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi olarak tüm analizler için p<0,05 kabul edilmiştir. BULGULAR: Araştırmaya katılan 158 kişinin 92'si kadın, 66'sı erkekti. Katılımcıların yaş ortalaması 35,64 olarak hesaplandı. Araştırma sonucunda katılımcıların sağlık okuryazarlığı puan ortalaması 30,56±9,54 olarak bulunmuştur. Katılımcıların %22,8'i yetersiz(n=36), %38,6'sı sorunlu -sınırlı(n=61), %27,8'i yeterli(n=44), %10,8'i mükemmel(n=17) sağlık okuryazarlığına sahiptir. Yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim, kronik hastalık gibi değişkenlerle sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkiye bakıldığında bu değişkenlerle sağlık okuryazarlığı arasında anlamlı fark bulunmuştur. Katılımcıların SYBD II ölçeğinden aldıkları toplam puanın ortalaması 117,58±19,30 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin alt boyutlarından ortalaması 23,53±4,21 ile en yüksek manevi gelişim olurken, fiziksel aktivite15,20±4,60 ile en düşük alt boyut puanını almıştır. Yaş, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, genel sağlık durumu gibi değişkenlerle sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişkiye bakıldığında bu değişkenlerle arasında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmuştur. SONUÇ: Analiz sonucunda sağlık okuryazarlığı indeks puanları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları ölçeğinden alınan puanlar arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki ortaya konulmuştur (r=0,347; p<0,001). Ölçeğinin alt boyutları olan fiziksel aktivite, sağlık sorumluluğu, stres yönetimi ile sağlık okuryazarlığı indeks puanları arasında orta düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişki ortaya konulmuştur. Beslenme, kişilerarası ilişkiler, manevi gelişim ile sağlık okuryazarlığı indeks puanları arasında ise zayıf düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişki ortaya konulmuştur. Bu sonuçlarla birlikte toplumun sağlık okuryazarlığının arttırılması için yapılması gereken faaliyet ve eylemlerle ilgili tavsiyelerde bulunulmuştur Anahtar kelimeler: aile sağlığı merkezi, sağlık okuryazarlığı, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarıAIM: The aim of this study is to investigate the relationship between health literacy and healthy lifestyle behaviors in patients who applied to Ondokuz Mayıs University Education and Family Health Centers. MATERIALS AND METHODS: A descriptive study was conducted on people who applied to Pelitköy and Aziziye education family health centers affiliated to Ondokuz Mayıs University. Applicants were asked to answer the questionnaire. In the first part of the questionnaire, there is a demographic questionnaire consisting of 10 questions, in the second part of the TSOY-32 consisting of 32 questions, in the third part of the SYDB Scale II consisting of 52 questions. A total of 158 patients participated in the study. SPSS 21.0 application was used to analyze the data. P<0.05 was accepted as statistical significance level for all analyzes. RESULTS: Of the 158 participants in the study, 92 were female and 66 were male. The mean age of the participants was calculated as 35.64. As a result of the research, the average health literacy score of the participants was found to be 30.56±9.54. 22.8% of the participants are inadequate (n=36), 38.6% are problematic-limited (n=61), 27.8% are adequate (n=44), 10.8% are excellent( n=17) have health literacy. When the relationship between health literacy and variables such as age, gender, marital status, education, and chronic illness was examined, a significant difference was found between these variables and health literacy. The mean score of the participants from the SYBD II scale was calculated as 117.58±19.30. While the mean of spiritual development, which is one of the sub-dimensions of the scale, was 23.53±4.21, physical activity got the lowest sub-dimension score with 15.20±4.60. When the relationship between variables such as age, gender, marital status, education level, general health status and healthy lifestyle behaviors was examined, a statistically significant difference was found between these variables. CONCLUSİON: As a result of the analysis, a positive and significant relationship was revealed between the health literacy index scores and the scores obtained from the healthy lifestyle behaviors scale (r=0.347; p<0.001). A moderately positive and significant relationship was found between physical activity, health responsibility, stress management and health literacy index scores, which are the sub-dimensions of the scale. There was a weak positive and significant relationship between nutrition, interpersonal relationships, spiritual development and health literacy index scores. With these results, recommendations were made regarding the activities and actions that should be done to increase the health literacy of the society. Key words: health literacy, healthy lifestyle behaviors, family health center