Mehmed Nüzhet’in Mu’addilü’l-İmlâ ve Mükemmilü’l-İnşâ Adlı Eseri

Abstract

Sanatkarane üslupla kâtiplerin, yazar ve şairlerin kaleme aldıkları mektuplara, bunların toplu olarak kaydedildiği eserlere münşeât denilir. Edebiyatımızda çok sayıda münşeât yazılmış olup bunların birçoğu günümüzde incelenmemiştir. XIV- XX. asır arasında kaleme alınan münşeâtlar farklı şekillerde tasnif edilmiş olsa dahi didaktik olarak sınıflandırılan münşeâtlarda genellikle bir kâtibin nasıl yetişmesi gerektiği üzerinde durulmuştur. XIX. asır edebiyat tarihi açışından önemli bir yüzyıldır. Yapılan ve uygulanmaya çalışılan yeniliklerle birlikte edebiyatımızda değişim süreci başlamıştır. Klâsik edebiyatın etkisiyle devam eden yazarlarımızınyanı sıraBatı edebiyatınailgi duyup buna uygun biçimdehareket eden aydınlarımızın bulunduğu bu dönemde Mehmed Nüzhet yetiştiği Klâsik edebiyat etkisiyle Arapça ve Farsçaya hâkim bir yazar, aynı zamanda yenilikleri yakından takip eden önemli bir aydındır. Çeşitli devlet görevinde çalışan Nüzhet, ülkesine birçok alanda hizmet etmiştir. Çalışmada, daha önce incelenmemiş olan Mehmed Nüzhet Efendi’nin h.1302/1887 yılında basılmış eserini ve edebiyatımızdaki yerini tanıtmak amaçlanmıştır. İnşâ ve kitâbet konusuyla ilgili bu eserini, gördüğü bir rüya üzerine kaleme almıştır. Belâgat’ın tanımına ve Farsça dilbilgisi önsözüne eserinde yer vermiştir. Eserin son bölümü Farsça ile ilgili gramer bilgileri çekimler ve ekler gibi konuları ihtiva etmektedir. Nüzhet’in yazmış olduğu bu eser hem okullarda ders kitabı olarak okutulmuş olmasıyla hem de didaktik münşeât örneği olmasıyla edebiyatımız açısından önemli bir eserdir.