Xıx. Yüzyılın İlk Yarısında Kudüs'e Gönderilen Surre-i Hümayun

Abstract

Farklı asırlarda ve özellikle İslami asırlarda desteklerden en çok nasibini alan şehirlerin başında tüm şehir ve köyleriyle Kudüs geliyordu. 1400 yıl boyunca uzanan İslam zamanında buna çok rastlarız. Efendimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'in miracından Ömer İbn-ul Hattab'ın fethine ve sonrasında olan haçlı savaşları ve fetihlerden 500 yıl sürecek Osmanlı hükmünün gelmesine kadar idari ve dini şehir olarak Kudüs, İstanbul'daki yöneticileri çok meşgul etti. Onu fethetmek için ordular gönderdiler, fetihten sonra halkla ve ibadethanelerle ilgilenmek için bağışlarda bulundular. Kudüs ile ilgilenen en önemli yöneticilerden biri Osmanlı sultanı Kanuni Sultan Süleyman'dı. Yaptıkları daha sonra zikredilecek. Osmanlının Kudüs'e verdiği önemin en büyük sebeplerinden biri Kudüs'ün ilmi ve dini hareketteki açıkça görünen yeri ve önemidir. Genel anlamda Filistin ve özel anlamda Kudüs fikri, hareketin eksenini içinde bulunduruyordu. İslam âleminin farklı bölgelerinden çeşitli âlimler ziyaret ve oradaki âlimlerden ilim tahsil etmek için oraya geliyorlardı. Bu şekilde Kudüs şehri ilim talep edenlerin en önemli merkezlerinden biri haline geldi. Osmanlı sultanlarının Kudüs şehrine verdikleri önemin göstergelerinden biri oradaki halka, Mescid-i Aksa ve Kubbetus-Sahra'nın görevlilerine sundukları mali yardımlardır. Bu yardımlar düzenli bir şekilde her yıl hak edenlere gönderilir hale geldi ve Surre-i sultaniye olarak bilindi. 1917 yılına kadar Osmanlı devleti bu yardımları göndermeye devam etti. Bu araştırma İstanbul'daki Osmanlı Arşivleri Müdürlüğünden 'EV.d defter No: 18973' ve 'EV.d defter No: 12667' numaralı (Surre Evrakları) Surre vakıflarının bazı sayfalarını ihtiva ediyor. Kudüs Mahkemesi Arşivlerinden 'EV. HMK.SR 02028' ve ''EV.HMK.SR 02029'' numaralı belgeleri içeriyor. Bu araştırmada Kudüs'ün o zamanlarda ve hala günümüzde ileri gelen veya şehirde karar sahibi olan bazı aile soylarına ışık tutmaya çalıştık. Anahtar Sözcükler: Kudüs, Surre, Osmanlı, Evkaf Defterleri, Kudüs Şer'i Mehkemesi.

One of the main cities that were take their share of care in diffrent erase and in particular. Especially the Post-Islamic era is Jerusalem city, in all it is cities and villages. And we have noticed and observed this many periods of Islam, extended in 1400 year since ascension of Prophet Mohammed, to open Caliph Omar Ibn- Alkhatab. It is what happend after the crusade of run that extended the period of Ottoman rule, nearly 500 years. Encompassing Jerusalem as administrative and religious city and rules, in Istanbul sent armies to open it and after cinquest ,it they sent gift to take care of the city and its inhabitants, and houses of worship. The most important rules who were interested in Jerusalem is Ottoman ruler Suleiman Al-Qanoni, who we will talk about him later. One of the main reasons why Ottomans pay attention to the holy city, is a prominent and important role in the scietific and religious movement in Palestine in general, and Jerusalem in particular alot of scintests across the muslim world came and visited to study Jerusalem became one of the most important centers of Islamic religious sciences. One of manifestation of attention of Sultans of the Ottoman Empire in Jerusalem; is to provide financial assistance to Jerusalem families, Especially the owners of religious functions in each of Al- Aqsa mosque and Dome of rock. These became the aid organization sens annually Which is known as the purse and continued to send until 1917. Key word: The Jerusalem, Surre,Ottoman, The general vakf Documentary, Sharia court of Jerusalem