Çocukların Kültürlerarası Görsel Söylemi Karikatürler Aracılığıyla Algısı

Abstract

Bilindiği üzere kültür dil öğrenmenin bir parçasıdır. Bu nedenle de dil öğrenenler, güncelleştirilmiş öğretim yöntemleri aracıyla yeni kültürle karşı karşıya gelirler. Aslında her bir dil, öğrenenleri çeşitli kültürlere maruz bırakarak kendilerini çok kültürlü olmasına yol açmaktadır. Öğrenciler kendi kültürlerini anadillerinde öğrendikten sonra hedef kültürü yabancı dilde öğrenmelidirler. Ancak, hedef dilin kültürünün anlaşılması göründüğü kadar kolay olmayabilir. Bu nedenle, kültür farklı bağlamlarda farklı anlamlar yüklenen söylemle öğrenen bireylere sunulmalıdır. Söylem elbette yazılı ya da sözlü dille sınırlı değildir; dilötesi ve göstergeler içeren süreci de kapsar. Bu bağlamda görsel değer olan karikatürler, okunabilir ve anlaşılabilir oldukları kadar kültürlerden de etkilenirler. Dolayısıyla dil dışında işlevleri vardır ve görsel söylem çözümlemesi olarak adlandırılan bir çözümleme sürecinden geçmek durumundadırlar. Görsel söylem, algı kodlarını açtığı gibi görsellerin anlaşılabilirliğini sağlar ve ayrıca bakanın nasıl algıladığı ve verilen anlamın neyi anlatmak istediğini de ortaya çıkarır. Bu yüzden, görsel söylem öğrencilerin kültürlerarası bilgi, beceri ve tutumlarına dayalı olarak kültürlerarası durumlarda etkili ve uygun bir şekilde iletişim kurma becerilerini (kültürlerarası edim ve edinçlerin) geliştirmeleri için kültürlerarası söylemi yeterince anlaşılır ve açık kılmaktadır. Diğer bir değişle, hedef kültürün soyut olan eylemleri, tutumları, beklentileri, inançları, değerleri, normları ve kültürel kuralları görselleştirildiğinde görsel söylem çözümlemesiyle daha somut hale evrilirler. Bu aşamada görsel söylem görsel okur yazarlık görsel betimleme ve görsel yazı sistemiyle dilleri ve kültürleri karşılaştırarak kültürlerarası iletişimin bir parçası olarak öğrenmede rol oynar. Bu çalışmanın amacı çocukların kültürlerarası görsel söylemi karikatürler aracılığıyla nasıl algıladıklarını saptamaktır. Çalışmanın diğer amacı ikinci dil edinen çocukların yaşlarının öğrenim sürecine etkisini de ortaya koymaktır. Bu bağlamda bu çalışmanın araştırma soruları aşağıdaki gibidir: 1. 3’ncü, 4’ncü, 5’nci ve 6’ncı sınıf öğrencileri kültürlerarası söylemi ne ölçüde anlıyor? 2. 3’ncü, 4’ncü, 5’nci ve 6’ncı sınıf öğrencilerin kültürlerarası söylem algılarında önemli farklılıklar var mı? 3. 3’ncü, 4’ncü, 5’nci ve 6’nci sınıf öğrencilerin kültürlerarası söylem algılarında cinsiyet açısından önemli farklılıklar var mı? Bu çalışma ilk ve ortaokul öğrencilerinin karikatürlerdeki görsel söylemi ne derece anladıkları ve yorumladıklarını tartışmaktadır. Kültür öğesi beş tane karikatür gelişigüzel seçilmiştir. Bu karikatürlerde sırasıyla kullanılan söylemler şunlardır: (1) yaygın olarak bilinen bir deyimsel ifade (raining cats and dogs – bardaktan boşanırcasına yağmur yağması); (2) çok bilinen bir atasözü (An apple a day keeps the doctor away- Elma giren eve doktor girmez); (3) birçok kültürde var olan meşhur bir kutlama (Halloween- Cadılar bayramı); (4) yaygın olarak kullanılan bir mazeret (My dog ate my homework- Sular kesildi) ve (5) abartılmış İngiliz inceliği (Excuse me … I’m terribly sorry; I wonder if …-Özür diliyorum… Oldukça üzgünüm; Acaba… mI sInIz?). 139 öğrenci araştırma evrenini oluşturmaktadır. Bu katılımcıların 89 tanesi kız (%64), 50 (%36) tanesi ise erkek öğrencidir. Dil ediniminin yaşam boyunca tek tip olmadığı ancak erken çocukluk döneminde daha iyi gerçekleştiğini varsayan ‘dilde eşik kuramı’ gereğince 3’ncü, 4’ncü, 5’nci ve 6’ncı sınıf öğrencileri bu çalışma için seçilmiştir. Bunların 54 tanesi 3’ncü ve 4’ncü sınıf (%39), 85 tanesi ise 6’ncı ve 7’nci sınıf (%61) öğrencisidir. Öğrencilerden her bir karikatürlerdeki görsel söylemin anlattığı kültürel değeri bulup değerlendirmeleri istendi. Öğrencilerin yaptığı her bir doğru kültür değerlendirmesi için \"doğru\"; yanlış anlaşılan görseller için \"yanlış\"; iyi anlaşılmamış olanlar için \"eksik\" olarak kodlanarak elde edilen veriler t-testi ile analiz edilmiştir. Sonuç olarak karikatürler, dil öğrenenlerin kültürler arası farklılıktan kaynaklanan yanlış anlamalarını görsel söylem yardımıyla en aza indirerek onların anlam çıkarmalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, görseller öğrencilerin içinde bulunduğu yaşamlarındaki dil kullanımını geliştirebilir. Ancak, öğrencilerin yanıtlarından elde edilen puanlar karşılaştırıldığında ilkokul 3’ncü ve 4’ncü sınıf öğrencilerinin kültürlerarası görsel söylemi ortaokul 5’nci ve 6’ncı sınıf öğrencilerinden biraz daha iyi anladıkları görülmektedir. Bunun nedeni ilkokul kitaplarında görsellerin daha fazla yer almasıyla açıklanabilir. Görsel bir araç olarak karikatürler, yabancı dil olarak İngilizce öğretiminde zengin bir kaynak olarak kabul edilse de gerek ilkokul gerekse ortaokul öğrencilerin soyut şemalar ve abartılı İngiliz inceliği ile ilgili kültürel farkındalığı oluşmadığından görsellerle verilen kültürel normlarını yeterince anlayamadıkları ortaya çıkmıştır.