Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden Bilgi-İktidar İlişkisi: Türkiye'deki İletişim Fakültelerinde Görev Yapan Kadın Akademisyenler Örneği

Abstract

Toplumun kamusal ve özel alanlarındaki toplumsal cinsiyet rolleri, bilhassa kadınları dezavantajlı konuma itmektedir. Kadınların bu dezavantajlı konumu onlara biçilen toplumsal cinsiyet rolleriyle ilgili olduğu gibi, bilgi-iktidar ilişkisiyle de ilgilidir. Foucault'nun bilgi-iktidar kuramına göre belirli bir tarihsel dönemde insan davranışlarının sorunsallaştırılması üzerinden üretilen bilme biçimleri, iktidarın kurulumunda önemli bir rol oynar. Bu süreç aynı zamanda iktidarın bu bilgiyi kendi iktidarını meşrulaştıracak biçimde yeniden ürettiği ve dolaşıma soktuğu bir süreçtir. Dolayısıyla bilgi ve iktidar arasındaki bu süreç döngüseldir; bilgi iktidarı, iktidar bilgiyi üretir. Bu üretimde erkeklerin söz sahibi ya da belirleyici oluşu ise, kadınların toplumun her alanında dezavantajlı konumda olmalarına neden olmaktadır. Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin yaşandığı alanlardan birisi de akademidir. Bu çalışmada; bilgi-iktidar ilişkisini toplumsal cinsiyet perspektifinden inceleyerek, Türkiye'de iletişim fakültelerinde görev yapan kadın akademisyenlerin yaşadığı sorunları, engelleri sorunsallaştırmak ve çözüm önerileri sunmak amaçlanmıştır. Çalışmanın temel kuramsal çerçevesini Foucault'nun bilgi-iktidar kuramı oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı doğrultusunda, çalışmanın örneklem grubunu oluşturan Türkiye'deki iletişim fakültelerinde çalışan 20 kadın akademisyenle çevrimiçi derinlemesine görüşme yapılarak, ev ortamları ve çalışma ortamlarındaki sosyal ilişkileriyle ilgili sorular sorulmuştur. Veriler, betimsel analiz yaklaşımıyla yorumlanmıştır. Görüşme verilerinin analiz edilmesiyle çalışmanın sonucunda, toplumun her alanında olduğu gibi akademide de bilgi-iktidar ilişkisiyle ilintili bir toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin olduğu görülmüştür.Gender roles in the public and private spheres of society put women at a disadvantageous position. This is related to the gender roles assigned to them, as well as to the knowledge-power relationship. According to Foucault's knowledge-power theory, forms of knowing produced through the problematization of human behavior in a certain historical period play an important role in the establishment of power. This process is also a process in which the government reproduces and circulates this information in a way that legitimizes its own power. Therefore, this process between knowledge and power is cyclical; Knowledge produces power, power produces knowledge. The fact that men have a say or are decisive in this production causes women to be at a disadvantage in every aspect of society. One of the areas where gender inequality occurs is academia. In this study; by examining the knowledge-power relationship from a gender perspective, it is aimed to problematize the problems and obstacles experienced by female academicians working in communication faculties in Turkey and to offer solutions. The basic theoretical framework of the study is Foucault's knowledge-power theory. In line with the purpose of the study, online in-depth interviews were conducted with 20 female academicians working in communication faculties in Turkey, who constitute the sample group of the study, and questions were asked about their social relations in their home and work environments. The data were interpreted with a descriptive analysis approach. As a result of the study by analyzing the interview data, it was seen that there is a gender inequality ürelated to the knowledge-power relationship in the academy, as in all areas of society.