Samsun İlinde Etlik Piliç Yetiştiriciliği Yapan İşletmelerde Üretim Etkinliği

Abstract

Etlik piliç yetiştiriciliği, insan beslenmesindeki önemli rolünün yanında sanayi ve işgücü açısından da önemli bir sektördür. Araştırmanın temel amacı Samsun ilinde etlik piliç yetiştiriciliği yapan işletmelerin üretim etkinliğini ölçmektir. Araştırma verileri 2019 yılında etlik piliç yetiştiriciliği yapan 81 işletmeden anket yoluyla toplanmıştır. İncelenen işletmeler, kümeleme analizi kullanılarak, profesyonel, yarı profesyonel ve konvansiyonel işletmeler olmak üzere 3 gruba ayrılmıştır. Etlik piliç yetiştiren işletmelerin ekonomik performansı klasik ekonomik analiz yaklaşımlarıyla ortaya konulmuştur. İncelenen işletmelerin üretim etkinliğini ortaya koymak üzere etkinlik ölçümleri (teknik etkinlik, tahsis etkinliği, ekonomik etkinlik) stokastik sınır analizi, veri zarflama analizi ve yapay sinir ağları yöntemleriyle tahmin edilmiştir. Etlik piliç üretiminde teknik etkinliği belirleyen faktörlerin ortaya konulmasında Çift Taraflı Tobit modeli kullanılmıştır. Araştırma sonuçları etlik piliç yetiştiriciliğinde yem dönüşüm oranının 1,76, ölüm oranının %8,6, vücut ağırlığının 2,35 kg, kesim yaşının 40,11 gün ve stok yoğunluğunun 16 civciv/m2 olduğunu göstermiştir. İncelenen işletmelerde yem ve civciv masrafları toplam üretim masraflarının %90'ını oluşturmaktadır. Araştırma sonuçları ayrıca incelenen işletmelerin %59'nun karlı olduğunu, %41'nin ise zarar ettiğini ortaya koymuştur. Etlik piliç yetiştiriciliği yapan işletmelerin karlılığı işletmecilik tipi itibariyle değişmekte olup, en fazla kar profesyonel işletmelerde elde edilmektedir. Etkinlik analizi sonuçlarına göre inceleme alanında etlik piliç yetiştiriciliği yapan işletmelerin teknik etkinlik skoru 0,89 olup, işletmecilik tipleri itibariyle değişim göstermektedir. Teknik etkinlik skoru profesyonel, yarı profesyonel ve konvansiyonel işletmelerde sırasıyla 0,92, 0,90, ve 0,85'tir. Etkinlik analizi sonuçları ayrıca incelenen işletmelerin üretim maliyetlerini %23 oranında azaltma imkanına sahip olduğunu ortaya koymuştur. Günlük kilo alımı, teknoloji düzeyi, kesim yaşı, aile işgücü kullanımı, aydınlatma programı uygulanması ve her kümes için ayrı alet ve ekipman kullanım durumu değişkenleri etlik piliç üretim etkinliğini pozitif yönde etkilemektedir. Yem dönüşüm oranı, ölüm oranı, kümesin yaşı ve kümese yabancı kişilerin girişi değişkenleri ise üretim etkinliğini negatif yönde etkilemektedir. Araştırma etlik piliç yetiştiriciliğinin en önemli maliyet unsurları olan yem ve etlik piliç hatlarında yurt dışına olan bağımlılığın tarım politikaları revizyonuyla azaltılmasını önermektedir. Yerli etlik piliç hatlarının geliştirilmesi çalışmalarının teşvik edilmesi üretim maliyetlerini azaltabilecektir. Teknoloji düzeylerini yükseltmeleri ve eksiklikler içeren mevcut teknik uygulamalarını düzeltmeleri geleneksel etlik piliç yetiştiricilerinin sürdürülebilirliğini artırabilecektir.Broiler farming is an important sector in global agriculture in terms of industry and workforce in addition to its crucial role in human nutrition. The study mainly aimed to measure the productive efficiency of broiler farms in Samsun province, Turkey. Research data were collected by using a well-designed questionnaire distributed to all 81 active broiler farms in Samsun in 2019. Cluster analysis was used to classify the broiler farms into three different management types such as professional, semi-professional, and conventional. Classical economic analysis methods were used for exploring the economic performance of the farms. Besides that, three different approaches such as stochastic frontier analysis (SFA), data envelopment analysis (DEA), and artificial neural networks (ANNs) were performed to estimate the productive efficiency measures such as technical efficiency, allocative efficiency, and cost efficiency. Two-limit Tobit model was used to explore factors affecting the technical efficiency of the broiler farms. The results showed that feed conversion ratio (FCR), mortality rate (MR), body weight (BW), slaughter age (SA), and stocking density of the broiler farms were 1,76, 8,6%, 2,35 kg, 40,11 days, and 16 chicks/m2. The cost of feed and chicks constituted 90 % of the total costs. Research results also showed that 59% of the farms were profitable, while that of unprofitable was 41%. The profitability of broiler farms varied associated with the management type, where the professional farms had the higher profit comparing to others. Based on the results of the efficiency analysis, the technical efficiency score of the broiler farms was 0.89 and it varied according to the management types. The technical efficiency of the professional farms was the highest level. Technical efficiency scores of professional, semi-professional, and conventional broiler farms were 0,92, 0,90, and 0,85, respectively. Results of efficiency analysis also showed that the broiler farms had the opportunity to reduce their production costs by 23%. The results also revealed that daily weight gain (DWG), the technological level of the farm, slaughter age, family labor, applying a lighting program, and using separate boots, tools and equipment have a significant positive effect on the technical efficiency. While FCR, mortality rate (MR), age of the barn, along with foreign entry to the farm have a significant negative effect on the technical efficiency. The study suggests that revising the agricultural policy to reduce the imports of feed and chick species, which represent the highest percentage of the broiler production costs. Encouraging the research and development activities to develop productive domestic chick species may decrease the production cost. Using higher level of technologies and applying better implementations may also enhance the sustainability of conventional broiler farms in the long run.