Tuğrul Bey Dönemi Selçuklu Abbasi İlişkileri

Abstract

Abbâsî Devleti ikinci asrında giderek zayıflamış ve pek çok toprak kaybına uğramıştır. Bu kaybettiği topraklar üzerinde pek çok yeni devlet ortaya çıkmıştır ki bunların en önemlilerinden biri de hiç şüphesiz Tuğrul Bey öncülüğünde kurulmuş olan Selçuklu Devleti'dir. Abbâsî Devleti zayıflayınca Halife Kâim-Biemrillâh artık diğer devletler nezdinde var olan siyasi gücünü kaybetmiş, bir taraftan Şiî Fâtımîlerin diğer taraftan Büveyhîlerin elinde adeta bir piyonhaline gelerek bu devletlerin sinsi saldırılarına maruz kalmıştır. Tuğrul Bey 1040 yılında Dandanakan zaferini müteakip Nişabur'da tahta oturur oturmaz, halifeye bağlılığını bildirmiş, halife de kendisine çeşitli unvan ve lakaplar vermek sureti ile bu biatı kabul etmiştir. Daha sonra Halife Kâim-Biemrillâh tarafından Bağdat'a davet edilerek gerek Fâtımî gerekse Büveyhîlere karşı Tuğrul Bey'in yardımını istemiştir. Tuğrul Bey Bağdat'a giderek halifeyi bu Şiî devletlerin zulüm ve baskısından kurtarmış, aynı zamanda İslam'ın öncüsü ve koruyucusu sıfatını kazanmıştır. Bu sayede de halifenin siyasi yetkilerini ele geçirmiştir. Bundan sonraki süreçte halife yalnızca dini yetkileri elinde tutan bir varlık haline gelmiştir. Tuğrul Bey halifeden devraldığı bu siyasi yetkilerle bir yandan devleti daha ileri bir noktaya taşımaya çalışırken öte taraftan ikili ilişkileri daha sağlam bir temele oturtmak maksadıyla iki aile arasında kız alıp verme yolu ile ilişkiler geliştirilmiştir. Bu ilişkiler Tuğrul Bey'in vefatına kadar devam etmiştir. Anahtar sözcükler: Tuğrul Bey, Dandanakan, Nişabur, Halife, Bağdat, Fâtımîler

The Abbasid State gradually declined in its second century and suffered from drastic land losses. Numerous new states appeared on these lands lost by the Abbasid State, and one of the most important of these states was the Seljuki State, which was founded under the leadership of Toghrul Beg. After the Abbasid State weakened, the Abbasid Caliph Kaim-Biemrillah lost his political influence on the other states, and he became a pawn for the Shia Fatımids on the one hand and the Buyids on the other, thus coming under insidious attack by these states. As soon as Toghrul Beg ascended to throne in Nishapur following the Battle of Dandanaqan in 1040, he pledged loyalty to the caliph, and the caliph accepted his loyalty, bestowing upon him various titles. Afterwards, the caliph Kaim-Biemrillah invited him to Baghdad and demanded his support against both the Fatımids and the Buyids. Toghrul Beg went to Baghdad and saved the caliph from the tyranny and oppression of these Shia states and he was conferred the title of the guard and protector of Islam. Thanks to this, he captured the political powers of the caliph. In the following period, the caliph became a figure who only possessed religious powers. Toghrul Beg tried to develop the state further using the political powers obtained from the caliph, while relationships were developed between two dynasties through marriages in order to strengthen bilateral relations. These relations lasted until the death of Toghrul Beg. Keywords: Toghrul Beg, Dandanaqan, Nishapur, Caliph, Baghdad, Fatımids